Encyklopedia Administracji Publicznej MW Pivot Skin

TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY (ang. constitutional tribunal) – sąd konstytucyjny; wyodrębniony organ sądownictwa, niezależny od innych władz, powołany do kontroli zgodności z konstytucją ustaw, statutów i umów międzynarodowych oraz innych aktów normatywnych. W modelu anglosaskim (common law) sądową kontrolę konstytucyjności wykonują sądy powszechne. W modelu europejskim kontroli tej dokonują specjalnie do tego powołane sądy lub trybunały. W ramach tego modelu można wyróżnić trzy typy: 1. francuski (abstrakcyjny) – tylko wybrane organy władzy i ewentualnie grupa deputowanych mają prawo zgłaszania wniosku o abstrakcyjną kontrolę konstytucyjności, niezwiązaną z konkretnym przypadkiem, obywatele wyłączeni są z grupy wnioskodawców; 2. niemiecki (konkretny) – wybrane podmioty, w tym obywatele, mogą zgłaszać wnioski o zbadanie konstytucyjności aktu prawnego, na podstawie którego sąd podjął decyzję; tu też sądy mogą wnioskować do TK w formie pytania prejudycjalnego; 3. model włoski (typ pośredni) – łączy oba wcześniej przedstawione modele. W sytuacji kontroli konkretnej stwierdzenie niekonstytucyjności obowiązuje w danej sprawie. Przy kontroli abstrakcyjnej niekonstytucyjna norma prawna usuwana jest z systemu prawnego. W Polsce TK powołano w 1982 r., działalność orzeczniczą rozpoczął w 1986. TK orzeka też w przedmiocie skarg konstytucyjnych, zgodności z konstytucją celów partii politycznych lub ich działalności, rozstrzyga spory kompetencyjne między centralnymi organami państwa, decyduje o istnieniu tymczasowej przeszkody w wypełnianiu obowiązków przez prezydenta RP. Sędziowie TK są niezależni i podlegają tylko konstytucji. Orzeczenia TK są ostateczne [ M. Kaczorowska ].

Literatura: Z. Czeszejko-Sochacki, Sądownictwo konstytucyjne w Polsce na tle porównawczym, Trybunał Konstytucyjny, Studia i Materiały, t. 18, Warszawa 2003 ■ S. Grabowska, Sądy konstytucyjne w wybranych państwach europejskich, Rzeszów 2008 ■ Sądy konstytucyjne w Europie, red. J. Trzciński, t. I-IV, Warszawa 1996–2000.