Polityka azylowa

POLITYKA AZYLOWA – jest to zorganizowana działalność organów państwa (centralnych i samorządowych), jak również organizacji pozarządowych, obejmująca przyjazdy i pobyty osób poszukujących ochrony międzynarodowej poza swoim krajem pochodzenia. P.a. realizowana jest na podstawie konwencji genewskiej z 1951 r. dotyczącej statusu uchodźcy oraz protokołu nowojorskiego z 1967 r. (Polska od 1991 r. jest ich stroną), a także na podstawie krajowych przepisów określających zasady przyjazdu i pobytu cudzoziemców poszukujących ochrony na terytorium danego państwa. P.a. jest elementem → polityki imigracyjnej. Jest skutkiem zmian terytorialnych (np. zmiana przebiegu granic), politycznych i religijnych (ewakuacja przed prześladowaniem), ekologicznych (dewastacja środowiska naturalnego w wyniku eksploatacji lub katastrofy ekologicznej), zdrowotnych (poszukiwanie możliwości leczenia za granicą), edukacyjnych (ograniczenie możliwości kształcenia) lub gospodarczych (brak źródeł utrzymania, dyskryminacja w pracy). Cele p.a. wynikają z konsekwentnego pojmowania prawa człowieka do ochrony własnej tożsamości, niezależnie od pochodzenia i obywatelstwa. Koncentrują się na: 1. umożliwieniu ochrony własnej tożsamości; 2. uzyskaniu pożądanej struktury ludności w danej jednostce administracyjnej. Współcześnie na obszarze Unii Europejskiej p.a. jest realizowana przez poszczególne państwa przy zachowaniu koordynacji na poziomie UE (Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych). P.a. realizowana przez samorządy lokalne obejmuje działania w kompetencjach władz poszczególnych jednostek samorządowych (głównie gmin) mające na celu zachętę do osiedlenia się i pobytu na ich obszarze azylantów. Obejmuje aktywne wspieranie w poszukiwaniu zatrudnienia, umożliwienie uzyskania wykształcenia na różnych szczeblach, zapewnienie bezpieczeństwa, politykę mieszkaniową, zaspokojenie potrzeb materialnych i ochronę zdrowia. P.a. realizowana przez organizacje pozarządowe polega głównie na działaniach skierowanych do społeczeństwa przyjmującego oraz azylantów. Do społeczeństwa przyjmującego kierowane są akcje informacyjne na temat azylantów, natomiast wobec azylantów prowadzone są działania mające na celu wsparcie procesów adaptacji i integracji w kraju przyjmującym. W Polsce i pozostałych państwach członkowskich UE p.a. jest przedmiotem sporu aksjologicznego. Istnieje wyraźna różnica w p.a. realizowanej w zachodniej i wschodniej części UE. Efektem p.a. w zachodniej części UE (np. Niemcy, Francja, Wielka Brytania) stał się masowy napływ ludności pozaeuropejskiej. We wschodniej części UE p.a. jest wynikiem międzynarodowych zobowiązań poszczególnych państw, gorszej sytuacji ekonomicznej oraz ostrożności w odniesieniu do zmian struktury etnicznej. [P. Hut]

Literatura: P. Hut, Doświadczenia życiowe przed przybyciem do Polski osób ubiegających się o status uchodźcy, Warszawa 2007 ■ P. Hut, Migracja i pojęcia pokrewne [w:] W kręgu pojęć i zagadnień współczesnej polityki społecznej, red. B. Rysz-Kowalczyk, B. Szatur-Jaworska, Warszawa 2016 ■ M. Ząbek, S. Łodziński, Uchodźcy w Polsce. Próba spojrzenia antropologicznego, Warszawa 2008.