Służba publiczna

SŁUŻBA PUBLICZNA – działalność wykonywana w imieniu państwa/organizacji międzynarodowych/ugrupowań integracyjnych na rzecz obywateli/społeczeństwa w → interesie publicznym. Sł.p. w ujęciu funkcjonalnym oznacza taką organizację osób zatrudnionych w imieniu państwa/organizacji międzynarodowych/ugrupowań integracyjnych, w której ich działalność polegać ma na zapewnianiu korzyści i realizacji → usług publicznych w celu zaspokajania zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli. Sł.p. w ujęciu celowościowym to zespół działań i czynności, które mają na celu dostarczanie usług publicznych, takich jak opieka zdrowotna, oświata, dostarczanie energii elektrycznej i cieplnej, wody, odbiór odpadów komunalnych czy organizacja transportu zbiorowego społeczeństwu lub jednej osobie w określonych prawem formach. Sł.p. w ujęciu aksjologicznym to wykonywanie usług publicznych dla wszystkich członków społeczeństwa, niezależnie od ich statusu majątkowego i społecznego (założenie takie wynika zarówno ze względów etycznych, jak i konsensusu społecznego wyrażonego przez system demokratycznego państwa prawa). Osoby zatrudnione przez państwo/organizację międzynarodową/ugrupowanie integracyjne i działające w ich imieniu kierują się etyką publiczną, czyli szczególnymi wartościami w działaniu publicznym – takimi jak → neutralność polityczna, → odpowiedzialność, → misja sł.p., poświęcenie, → profesjonalizm, oddanie służbie, honor, → rzetelność i → bezstronność. Osoby będące w sł.p. cechuje odpowiedzialność społeczna, czyli działanie mające na celu zaspokojenie potrzeb społecznych, a nie osiąganie zysków indywidualnych. Ich celem jest osiągnięcie dobra publicznego, czyli dobra niekonkurującego z nikim i niewykluczającego nikogo. Sł.p. w ujęciu prakseologicznym to osoby, które z powodów społecznych i politycznych zwykle podlegają odrębnym przepisom prawnym, wykraczającym poza Kodeks pracy; w wąskim ujęciu są zatrudnione w → służbie cywilnej, w najszerszym – to wszyscy ci, którzy wykonują zadania w imieniu państwa (pracownicy samorządowi, służba zagraniczna, pracownicy administracji państwowej, służby mundurowe i umundurowane, politycy, służby zewnętrzne UE). Należy jednak pamiętać, że osoby zatrudnione w sł.p. mogą pracować na podstawie tych samych przepisów prawa pracy, co osoby zatrudnione w innych sektorach (np. w Nowej Zelandii – ustawa o umowach o pracę z 1991 r.). Sł.p. może być rozpatrywana podmiotowo i przedmiotowo. Podmiotowo – jako wyodrębnione korpusy osób zatrudnionych na podstawie prawa w instytucjach publicznych, kierujące się pragmatyką służbową/urzędniczą, służące społeczeństwu i wykonujące istotne funkcje państwa. Przedmiotowo – jako osoby, które w imieniu państwa/organizacji międzynarodowych/ugrupowań integracyjnych wykonują szeroko pojęte usługi publiczne. Rozpatrując problem sł.p. pod względem efektywności, należy zwrócić uwagę nie tyle na cel jej działania, ile na sprawność w zaspokajaniu potrzeb społecznych potrzeb społecznych i stopień zaufania społecznego do niej. (→ prawo dostępu do służby publicznej) [J. Itrich-Drabarek]

Literatura: J. Itrich-Drabarek, Uwarunkowania, standardy i kierunki zmian służby cywilnej w Polsce na tle uwarunkowań europejskich, Warszawa 2010 ■ Hasło: Public sector, [w:] The OECD Glossary of Statistical Terms, [online] https://stats.oecd.org/glossary/detail.asp?ID=2199 [dostęp: listopad 2019].