Kontrola

KONTROLA – w odniesieniu do administracji publicznej kategoria kontroli została zdefiniowana przez Jacka Jagielskiego jako funkcja, której treść obejmuje: obserwowanie i rozpoznawanie danej działalności lub stanu, czyli ustalanie ich rzeczywistego obrazu w określonym miejscu i czasie; dokonywanie oceny tej działalności lub stanu poprzez konfrontację faktycznego (rzeczywistego) ich obrazu z odnoszącymi się do nich – jako całości, jak również do ich poszczególnych fragmentów – założeniami wyjściowymi (znajdującymi wyraz w przyjętych celach, standardach, parametrach itd.). Ocena ta prowadzić ma do: stwierdzenia prawidłowości bądź nieprawidłowości określonych działań lub stanów; postawienia diagnozy przyczyn ewentualnych nieprawidłowości, mającej możliwie szeroki zasięg, w tym uwzględniającej przedmiotowe i personalne aspekty przyczyn wystąpienia stwierdzonych nieprawidłowości; sformułowania wniosków co do tej działalności lub stanu w przyszłości, mających na celu przeciwdziałanie powstawianiu nieprawidłowości. W odniesieniu do administracji publicznej kontr. występuje na dwóch płaszczyznach: wobec niej (zewnętrzna) oraz wykonywana przez nią (wewnętrzna). W Polsce do systemu kontr. zewnętrznej należą następujące rodzaje kontr.: parlamentarna, Trybunału Stanu i Trybunału Konstytucyjnego, Rzecznika Praw Obywatelskich, Najwyższej Izby Kontroli, sądowa, Państwowej Inspekcji Pracy i Generalnego Inspektora Danych Osobowych, obywatelska. Na kontr. wewnątrzadministracyjną składa się system instytucji kontrolnych stanowiących ogniwa struktury aparatu administracyjnego, których funkcje kontrolne obejmują inne ogniwa tego aparatu. Jagielski wyróżnia cztery kategorie tego systemu: 1. kontrolę ogólnoadministracyjną (rządowa, resortowa, terenowa w ramach rządowej, kontrola w administracji samorządowej); 2. kontrola specjalistyczna (inspekcji specjalnych, kontrola wykonywana przez niektóre organy centralne, finansowa); 3. kontrola prokuratorska; 4. kontrola wewnętrzna w jednostkach organizacyjnych administracji. (→ audyt; nadzór; sądownictwo administracyjne) [ K. Mroczka ].

Literatura: J. Jagielski, Kontrola administracji publicznej, Warszawa 2006 ■ M. Jaroszyński, M. Zimmermann, W. Brzeziński, Polskie prawo administracyjne. Część ogólna, Warszawa 1956 ■ E. Ochendowski, Prawo administracyjne, Toruń 1999.