Metropolia

METROPOLIA (od starogreckiego metrópolis: miasto-matka, matka miast) – oznacza aglomerację miejską liczącą milion bądź więcej mieszkańców, wyróżniającą się: doskonałością usług, instytucji i wyposażenia materialnego, potencjałem innowacyjnym w zakresie ekonomicznym, technicznym, społecznym, politycznym i kulturalnym, wyjątkowością i specyfiką miejsca. Termin używany też na określenie najważniejszego miasta prowincji/kraju, ośrodka politycznego, ekonomicznego, kulturalnego. Cechy, które konstytuują met.: stanowią centrum decyzyjne w organizacji światowej gospodarki poprzez pełnienie funkcji kontroli i regulacji; wypierając dominujący sektor produkcyjny, stają się najważniejszym miejscem dla lokalizacji firm świadczących wyspecjalizowane usługi związane z pośrednictwem finansowym, ubezpieczeniami, handlem nieruchomościami; stanowią miejsce lokalizacji najnowocześniejszych przemysłów i innowacji, a równocześnie są rynkiem zbytu dla wytwarzanych produktów i innowacji. Wśród kryteriów wyodrębnienia met. zwraca się uwagę na: indywidualizm; kryterium wielkościowe, tj. koncentrację ludności, działalności, infrastruktury społecznej, kulturalnej, transportowej; tzw. globalny horyzont – udział w globalnych powiązaniach i przepływach migracyjnych; funkcjonalne wyspecjalizowanie i zróżnicowanie społeczeństwa, przestrzeni i infrastruktury; odgrywanie istotnej roli w zarządzaniu przepływami dóbr, osób, informacji; usytuowanie w niej instytucji politycznych. Ponadto met. odznacza się: zanieczyszczeniem środowiska i wdrażaniem strategii trwałego rozwoju oraz kumulowaniem różnego rodzaju konfliktów. Ze względu na skalę wypełnianych funkcji różnicuje się met. rangi regionalnej, subkontynentalnej, kontynentalnej i globalnej. Met. globalne (Londyn i Paryż) sterują procesami globalizacji; kontynentalne (m.in. Bruksela, Amsterdam) opierają rozwój na ponadnarodowych powiązaniach. Z kolei met. subkontynentalne (m.in. Hanower, Sztokholm) są miejscem koncentracji decyzji i działalności w ramach kilku sąsiadujących państw, a metropolie regionalne (m.in. Warszawa, Praga) zajmują dominującą pozycję w skali państwa z średnio lub słabo rozwiniętymi funkcjami międzynarodowymi [ K.A. Kuć-Czajkowska ].

Literatura: ■ M. Bassand, The Metropolisation of the World, [w:] Regional Question in Europe, red. G. Gorzelak, B. Jałowiecki, Warsaw 1993 ■ B. Jałowiecki, Metropolie, Białystok 1999 ■ S. Sassen, The Global City: New York, Londyn, Tokyo, Princeton-Oksford 2001.