Wojewoda

WOJEWODA – jednoosobowy organ terenowej administracji rządowej oraz konstytucyjny przedstawiciel rady ministrów w województwie. W. jest: przedstawicielem rady ministrów w województwie; zwierzchnikiem rządowej administracji zespolonej w województwie; organem rządowej administracji zespolonej w województwie; organem nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego i ich związków pod względem legalności; organem administracji rządowej w województwie, do którego właściwości należą wszystkie sprawy z zakresu administracji rządowej w województwie niezastrzeżone w odrębnych ustawach do właściwości innych organów tej administracji; reprezentantem Skarbu Państwa, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach; organem wyższego stopnia w rozumieniu k.p.a.; organem obowiązanym do zapewniania gospodarowania nieruchomościami Skarbu Państwa w województwie w sposób zgodny z zasadami prawidłowej gospodarki. W. powołuje i odwołuje prezes rady ministrów na wniosek ministra właściwego ds. administracji publicznej. W. wykonuje zadania przy pomocy wicewojewody/wicewojewodów. Wicewojewodę powołuje i odwołuje prezes rady ministrów na wniosek w. Na stanowisko w. lub wicewojewody może zostać powołana osoba, która: ma obywatelstwo polskie, tytuł zawodowy magistra lub tytuł równorzędny, daje rękojmię należytego wykonywania obowiązków w., nie była skazana prawomocnym wyrokiem sądu za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe, korzysta z pełni praw publicznych oraz cieszy się nieposzlakowaną opinią. Działalnością wojewodów kieruje premier, odbywa się to za pomocą wytycznych oraz poleceń, a także na podstawie sprawozdawczości z realizacji zadań. Ważnym elementem tego procesu jest również ocena pracy. Głównym kryterium oceny i nadzoru prezesa rady ministrów jest zgodność działań podejmowanych przez w. z polityką prowadzoną przez rząd. Nad działalnością w. sprawuje nadzór także minister właściwy ds. administracji publicznej – pod względem zgodności realizowanych zadań z ogólnie obowiązującymi przepisami prawa, a także pod względem rzetelności i gospodarności w wydatkowaniu środków publicznych. Pozostali ministrowie wykonują swoje uprawnienia wobec w. w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach. W. ma obowiązek udzielania w wyznaczonym terminie właściwemu ministrowi lub centralnemu organowi administracji rządowej żądanych przez nich informacji i wyjaśnień. Spory między wojewodami oraz między wojewodą a ministrem lub centralnym organem administracji rządowej rozstrzyga premier. Może on upoważnić ministra właściwego ds. administracji publicznej do wykonywania, w jego imieniu, przysługujących mu wobec w. uprawnień, z wyjątkiem powoływania i odwoływania w. oraz rozstrzygania sporów między w. a członkiem rady ministrów lub centralnym organem administracji rządowej. W. sprawuje nadzór nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego i ich związków na zasadach określonych w ustawach samorządowych (→ administracja rządowa; nadzór nad samorządem terytorialnym) [ K. Mroczka ].

Literatura: J. Majchrowski, Ewolucja funkcji wojewody jako przedstawiciela Rządu, Warszawa 2011 ■ J. Służewski, Wojewoda w systemie administracji państwowej, Warszawa 1981 ■ Status prawny wojewody, red. M. Chmaj, Warszawa 2005.