Audyt wewnętrzny

AUDYT WEWNĘTRZNY – jest działalnością niezależną i obiektywną, której celem jest przysporzenie wartości i usprawnienie działalności operacyjnej organizacji. Polega na systematycznej i dokonywanej w uporządkowany sposób ocenie procesów: zarządzania ryzykiem, kontroli i ładu organizacyjnego – przyczynia się do poprawy ich działania. Pomaga organizacji osiągnąć cele, dostarczając informacji/zapewnienia o skuteczności tych procesów, jak również poprzez doradztwo (stosowany jest także w sektorze prywatnym). Usługi zapewniające a.w. obejmują obiektywną ocenę dowodów, dokonywaną przez audytorów wewnętrznych w celu dostarczenia opinii lub wniosków na temat jednostki, operacji, funkcji, procesu, systemu lub innych zagadnień. Usługi doradcze ze względu na swój charakter wykonywane są zwykle w odpowiedzi na konkretne zapotrzebowanie zleceniodawcy. Podczas świadczenia usług doradczych audytor wewnętrzny zobowiązany jest zachować obiektywizm i nie przejmować obowiązków kierownictwa. A.w. może być realizowany przez audytora/audytorów zatrudnionych w organizacji lub przez usługodawcę zakontraktowanego spoza instytucji publicznej. W obu przypadkach głównym odbiorcą audytora pozostaje kierownik jednostki (np. minister, prezes agencji wykonawczej, wójt, burmistrz, prezydent miasta). A.w. jest w Polsce obowiązkowy w jednostkach sektora finansów publicznych. A.w. w sektorze publicznym uwzględnia specyfikę tego sektora, czyli znaczenie sił politycznych, w tym działalności w systemie non-profit, a także to, iż najważniejszym celem jest świadczenie usług publicznych. Współcześnie audytorzy koncentrują się nie tylko na badaniu zgodności z przepisami, ale coraz częściej na skuteczności i efektywności realizacji zadań. Działalność sektora publicznego jest przede wszystkim oceniana poprzez jego zdolność do skutecznego dostarczania usług i wykonywania programów we właściwy sposób, a.w. powinien zatem mieć odpowiednie kompetencje do oceny pod względem finansowym, jak również z punktu widzenia zgodności, efektywności, gospodarności i skuteczności działania. Zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 2015 r. raporty z audytów stanowią informację publiczną. Jednakże w praktyce występują znaczne utrudnienia w dostępie do nich (urzędy bronią się przed udostępnianiem ich, zasłaniając się choćby ochroną danych osobowych); orzecznictwo oraz pragmatyka w tym obszarze dopiero się kształtują. Podstawowym dokumentem dla a.w. w sektorze publicznym w Polsce są „Międzynarodowe standardy praktyki zawodowej audytu wewnętrznego”, których aktualizowana systematycznie treść jest ogłaszana w oficjalnych komunikatach ministra właściwego ds. finansów publicznych (→ audyt) [ Ł. Małecki-Tepicht ].

Literatura: Definicja audytu wewnętrznego, Kodeks etyki oraz Międzynarodowe standardy praktyki zawodowej audytu wewnętrznego, The Institute of Internal Auditors, Altamonte Springs 2016, tłum. na język polski: Instytut Audytorów Wewnętrznych IIA Polska, Warszawa 2016, [online] http://www.mf.gov.pl/c/document_library/get_file?uuid=e3be2ca0-c939-48a5-88fb-8ca2112b3848&groupId=764034 [dostęp: wrzesień 2017] ■ Rola audytu w zarządzaniu sektorem publicznym, Instytut Audytorów Wewnętrznych – IIA 2012, [online] https://www.iia.org.pl/sites/default/files/public_sector_governance1_1_polish_05.pdf [dostęp: wrzesień 2017].