Rozwój lokalny

ROZWÓJ LOKALNY – w ujęciu podmiotowym jest to proces, w którym takie podmioty jak: miejscowe władze, instytucje, organizacje oraz osoby prywatne wykorzystują lokalne możliwości i zasoby, prowadząc działania w różnych wymiarach z korzyścią dla wspólnoty lokalnej i jej członków. W polskim trójszczeblowym systemie samorządu terytorialnego r.l. dotyczy dwóch poziomów: jednostek samorządu gminnego oraz powiatowego, z akcentem na poziom podstawowy – gminny. Od samorządu oczekuje się, że będzie on siłą motoryczną r.l., przy możliwie najszerszej reprezentacji interesów lokalnej społeczności. R.l. charakteryzuje się następującymi właściwościami: jest procesem, który trwa, zatem nie może dokonać się jednorazowo; dotyczy obszaru, a zatem jest rozwojem terytorialnym, a nie sektorowym; fakt, że r.l. dotyczy układu lokalnego, sprzyja mobilizacji społeczności, wywołuje poczucie przynależności do wspólnoty i miejsca; inicjatywy, kreatywność i pomysłowość lokalnych podmiotów zależą w dużej mierze od świadomości, że mają wpływ na formułowanie i wykonania strategii rozwoju lokalnego; r.l. jest przykładem autonomicznego modelu rozwoju, czyli opierającego się głównie na potencjale tkwiącym w danej jednostce, co sprzyja angażowaniu się lokalnych podmiotów w proces, daje poczucie niezależności i świadomości decydowania o własnym losie; r.l. powinien być tworzony przez najróżniejsze podmioty, których działania winny opierać się na współpracy i współdziałaniu, a wynik wzajemnych negocjacji powinien prowadzić do stworzenia akceptowanego programu; niekwestionowaną rolę w tworzeniu rozwoju lokalnego odgrywają władze lokalne. Współcześnie r.l. jest coraz częściej determinowany przez czynniki o charakterze materialnym oraz wzajemne powiązanie i oddziaływanie na siebie czynników niematerialnych. Czynnikami r.l. są składniki bądź właściwości danego terytorium lub zjawiska istniejące w jego granicach, które oddziałują na zmiany jego stanu, tj. wywierają wpływ na jego rozwój społeczno-gospodarczy. Cechą charakterystyczną r.l. jest stosunkowo niewielka mobilność głównych czynników rozwojowych. R.l. jest analizowany w wielu wymiarach, w literaturze prezentowane są różne klasyfikacje. Jedną z nich jest podział na pięć wymiarów: społeczno-kulturowy, środowiskowy, infrastrukturalny, gospodarczy i przestrzenny. Każdy z nich obejmuje zestaw różnorodnych cech i czynników determinujących r.l. Wymiar społeczno-kulturowy obejmuje: ludność, wykształcenie, kwalifikacje zawodowe, integrację społeczności lokalnych, warunki życia, instytucje i usługi społeczne. Do wymiaru środowiskowego zalicza się: komponenty i zasoby środowiska przyrodniczego, stan zanieczyszczenia i zniszczenia środowiska, infrastrukturę ekologiczną oraz świadomość ekologiczną. Wymiar infrastrukturalny zawiera: infrastrukturę techniczną o zasięgu lokalnym i ponadregionalnym, organizację sektorów infrastruktury, lukę infrastrukturalną, rezerwy infrastrukturalne, inwestycje infrastrukturalne. W wymiarze gospodarczym znajdują się: zasoby gospodarcze, działalność gospodarcza według sektorów i branż, funkcje gospodarcze, rynki lokalne i regionalne, baza ekonomiczna miast i regionów, korzyści zewnętrzne, koszty społeczne, dobra wspólne oraz konkurencyjność miast. W wymiarze przestrzennym mieszczą się: zagospodarowanie przestrzenne, układy funkcjonalno-przestrzenne, dostępność przestrzenna, kompozycja i ład przestrzenny oraz wartość przestrzeni. R.l. jest jednym z głównych czynników → rozwoju regionalnego oraz wzmocnienia → konkurencyjności regionów. (→ wspólnota lokalna; gmina; gospodarka lokalna; rozwój regionalny) [M. Balcerek-Kosiarz]

Literatura: A. Jewtuchowicz, Dynamika rozwoju terytorialnego a procesy restrukturyzacji gospodarczej, [w:] Aktualne problemy gospodarki lokalnej, red. A. Zalewski, Warszawa 1996 ■ J.J. Parysek, Rola samorządu terytorialnego w rozwoju lokalnym, [w:] Rozwój lokalny: zagospodarowanie przestrzenne i nisze atrakcyjności gospodarczej, red. J.J. Parysek, Poznań 1995 ■ A. Sekuła, Koncepcje rozwoju lokalnego w świetle współczesnej literatury polskiej – zarys problemu, „Zeszyty Naukowe Politechniki Gdańskiej. Ekonomia” 2001, t. 40.