Konkurencyjność regionu

KONKURENCYJNOŚĆ REGIONU – zdolność → regionu do zagwarantowania społecznego i ekonomicznego otoczenia wspierającego działalność gospodarczą oraz proces podnoszenia poziomu produktywności i innowacyjności, wykorzystujący wewnętrzne i zewnętrzne zasoby ludzkie, finansowe oraz materialne, mierzona w odniesieniu do innych regionów. K.r. jest też rozumiana jako zespół cech, które decydują o atrakcyjności regionu z punktu widzenia lokowania inwestycji lub jako miejsca zamieszkania, a także jako wyraz przewagi technologicznej lub niższych cen produktów i usług wytwarzanych w regionie w porównaniu z innymi regionami. K.r. kształtuje się pod wpływem wzajemnych relacji między podmiotami gospodarki regionalnej, kiedy przedsiębiorcy konkurują o zdobycie najlepszej lokalizacji, natomiast regiony konkurują o napływ kapitału. K.r. ma dwa podstawowe wymiary: 1. konkurowanie bezpośrednie, rozumiane jako współzawodnictwo upodmiotowionych jednostek terytorialnych, które konkurują o różnego typu korzyści; 2. konkurowanie pośrednie, definiowane jako istnienie lub tworzenie warunków otoczenia regionalnego dla działających w nich podmiotów gospodarczych, które pozwalają na uzyskanie przewagi konkurencyjnej w elementach poza kontrolą ich działania. Podniesienie poziomu k.r. jest siłą napędową → rozwoju regionalnego. Przyjmuje się, że k.r. jest środkiem (narzędziem) do osiągnięcia ogólnospołecznego celu rozwoju, jakim jest wzrost regionalnego dochodu i dobrobytu. Miarą wzrostu zdolności konkurencyjnej jest nie tylko poprawa pozycji konkurencyjnej, ale także zachowanie przez gospodarkę regionu zdolności do długookresowego zyskownego rozwoju, którego efektem jest struktura gospodarki mogąca dostosować się do długookresowych zmian w strukturze popytu światowego. Region konkurencyjny to taki, w którym poziom wiedzy ludzkiej (co jest rozumiane jako zdolność do wyprzedzania potrzeb i odkrywania nowej kombinacji zastosowania istniejących lub nowych zasobów rzeczowych) pozwala na wytworzenie strukturalnej przewagi i skomercjalizowania wytworów regionu. Jest to przestrzeń, w której zachodzą relacje między czynnikami produkcji (ziemia, kapitał, praca, wiedza) wykorzystywanymi do poprawy standardów życia, przyciągania nowych inwestorów i wspierania wielofunkcyjnego rozwoju regionu. Czynniki konkurencyjności regionu to strategiczne zasoby i walory danego regionu pozwalające na wyodrębnienie tych zdolności i możliwości, które mogą zapewnić trwałą pozycję konkurencyjną na rynku oferowanych produktów i usług. Zaliczają się do nich: stan zagospodarowania i wyposażenia infrastruktury technicznej, ekonomicznej i społecznej; obecność w regionie instytucji naukowo-badawczych i szkolnictwa wyższego; dostępność wykwalifikowanych pracowników; rozwinięte otoczenie biznesowe (obecność m.in. banków, firm konsultingowych); warunki ekologiczne; walory krajobrazowe; możliwości turystyki i rekreacji; rezerwy terenów nadających się na lokalizację nowych inwestycji; przystępność cen ziemi i wysokość renty gruntowej; zróżnicowanie struktury gospodarki; dostępność komunikacyjna; istnienie w regionie aglomeracji lub dużych ośrodków miejskich; jakość zarządzania rozwojem regionu; zdolności absorpcyjne środków pomocowych; stopień samoorganizacji społeczeństwa, w tym działalności instytucji pozarządowych oraz potencjał innowacyjno-organizacyjny i efektywność sektora małych i średnich przedsiębiorstw. (→ polityka regionalna; rozwój regionalny) [M. Balcerek-Kosiarz]

Literatura: M. Balcerek-Kosiarz, Rola samorządu w sferze podnoszenia konkurencyjności regionów w Polsce i Niemczech, Warszawa 2018 ■ P. Góralski, M. Lazarek, Czynniki kształtujące konkurencyjność regionów, „Zeszyty Naukowe SGGW. Polityki Europejskie, Finanse i Marketing” 2009, nr 1(50) ■ B. Winiarski, Konkurencyjność regionów – polityka regionalna – uwarunkowania makroekonomiczne, [w:] Problemy transformacji struktur regionalnych i konkurencyjność regionów w procesie integracji europejskiej, red. A. Klasik, Z. Zioło, Rzeszów 2002.