Jednostka samorządu terytorialnego

JEDNOSTKA SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO – podmiot prawa publicznego, którego elementem składowym jest wspólnota zamieszkująca określone terytorium. W Konstytucji RP z nazwy wymieniono jedynie gminę i wskazano, że jest ona podstawową j.s.t. Akt zasadniczy przewiduje jednak możliwość utworzenia na szczeblu lokalnym i regionalnym innych jednostek. W ramach drugiego etapu → reformy samorządowej w Polsce w 1998 r. wprowadzono zasadniczy trójstopniowy → podział terytorialny państwa, tworząc trójszczeblowy system samorządu terytorialnego, na który składają się: → gmina, → powiat, → województwo. Jednostki te nie są względem siebie hierarchiczne, chociaż ich układ przypomina strukturę szczeblową. W sensie organizacyjnym w skład województwa wchodzą powiaty, a w skład tych ostatnich – gminy. Jednostki nie są jednak od siebie zależne, nie mają względem siebie ani uprawnień władczych, ani nie są organami nadzoru i kontroli czy organami wyższego stopnia w postępowaniu administracyjnym. Zostały powołane w celu realizowania zadań o charakterze publicznym, które wykonują w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Zadania mogą być realizowane bezpośrednio przez mieszkańców, którzy mają do dyspozycji narzędzia demokracji bezpośredniej lub pośrednio – przez przedstawicieli (→ radny). J.s.t. mają osobowość prawną i samodzielność, która podlega ochronie sądowej. (→ samorząd terytorialny; gmina; powiat; województwo) [B. Węglarz]

Literatura: Z. Bukowski, T. Jędrzejewski, P. Rączka, Ustrój samorządu terytorialnego, Toruń 2011 ■ B. Dolnicki, Samorząd terytorialny, Warszawa 2012 ■ H. Izdebski, Samorząd terytorialny. Podstawy ustroju i działalności, Warszawa 2011.