Reformy sektora publicznego

REFORMY SEKTORA PUBLICZNEGO – w latach siedemdziesiątych XX w. reformy sektora publicznego i administracji publicznej związane były z kryzysem i przemianami państwa dobrobytu, z pojawieniem się – w odpowiedzi na ówczesne problemy gospodarcze – ideologii neoliberalnej oraz ze związanym z tym zmniejszeniem legitymacji rządów i państwa. Coraz większe trudności w systemach finansów publicznych, konieczność oszczędności, coraz bardziej złożone środowisko zarządzania, narastające problemy sterowania i kontroli biurokracji – były to główne powody podjęcia reform państw, których kształt administracji oparty był na modelu weberowskim (→ Weber Max). Istotne znaczenie miały także mody, naśladowanie, nacisk organizacji międzynarodowych (Bank Światowy, Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Unia Europejska). Generalnie dokonywano wówczas najczęściej reform w otoczeniu sektora publicznego i wewnątrz niego oraz systemu politycznego jako całości, a także w obrębie zadań państwa i administracji (redukcja). Dotyczyły one również struktury (rządu i władz terytorialnych), organizacji i zarządzania (procedury, procesy, wprowadzenie rynku i konkurencji), zarządzania ludźmi oraz budżetem. W kontekście reform administracji publicznej w literaturze stosowana jest typologia, określająca w tym kontekście poszczególne państwa jako: prekursorów (early starters), naśladowców (followers) oraz spóźnionych (latecomers). Ponadto w literaturze wyróżnia się w tym kontekście następujące grupy państw: kraje o modelach tradycyjnych (Niemcy, Francja), kraje trzeciego świata oraz kraje postkomunistyczne. Jeżeli chodzi o typy reform, to mówi się o trzech fazach reform: 1. New Public Management (→ Nowe Zarządzanie Publiczne) – ukierunkowanych na wprowadzenie do administracji instrumentów zarządzania stosowanych w sektorze prywatnym (przetargi, mierniki, elastyczne struktury i kontrakty). 2. Governance – których celem jest wzrost partycypacji społeczeństwa w rządzeniu oraz transparentna, uczciwa i rozliczalna administracja (→ dobre rządzenie – good governance). 3. Neo-Weberian State – które próbują łączyć mocne strony weberowskiej biurokracji (silne państwo, rola prawa) z elementami Nowego Zarządzania Publicznego, przyczyniającymi się do wzrostu efektywności administracji. Do najbardziej znanych reform należą reforma decentralizacyjna we Francji lat osiemdziesiątych XX w., reformy urynkawiające administrację brytyjską, amerykańską, australijską i nowozelandzką, niemiecki tzw. nowy model sterowania oraz konsolidacja samorządów w krajach skandynawskich. Reformy sektora publicznego krytykuje się np. za: 1. nieadekwatność teorii (np. NZP), 2. złe wdrożenie, 3. nieprzewidziane efekty uboczne (np. dotyczące etyki urzędników, korupcji), 3. fragmentację państwa (agencje wykonawcze, rozdział zamawiającego od realizującego usługę publiczną), 4. osłabienie interesu publicznego (nacisk na kwestie finansowe). (→ model biurokracji) [D. Długosz]

Literatura: C. Pollit, B. Bouchaert, Public Management Reform. A Comparative Analysis – New Public Management, Governance and Neo-Weberian State, Oxford 2011.