Inspekcje

INSPEKCJE – jest to termin ściśle związany z zagadnieniem policji administracyjnej (p.adm.), która jest rozumiana jako jedna z funkcji służb odpowiedzialnych za → bezpieczeństwo publiczne i → porządek publiczny. P.adm. to w zasadzie policja w znaczeniu materialnym, która pozostaje po wyłączeniu policji bezpieczeństwa i policji kryminalnej. Ma ona zatem: zapewnić bezpieczeństwo i porządek publiczny; usuwać niebezpieczeństwa grożące porządkowi publicznemu; zmuszać jednostki od wstrzymania się od działalności szkodzącej porządkowi publicznemu. Poza tym możemy traktować p.adm. jako zespół środków prawnych i administracyjnych przewidzianych dla zagwarantowanie nienaruszalności w zakresie trzech stanów: bezpieczeństwa, porządku i spokoju publicznego oraz trzech dóbr: życia, zdrowia i mienia. Te środki prawne i administracyjne są jednak zróżnicowane ze względu na rodzaj i skalę potencjalnych zagrożeń. W ujęciu organizacyjnym funkcje p.adm. wykonywane są przez różne podmioty władzy publicznej. Są to przede wszystkim rozmaite organy państwowe wchodzące w obręb władzy wykonawczej, a także inne instytucje wyłamujące się z klasycznej zasady trójpodziału władz publicznych, czyli inspekcje. Pod tym względem p.adm. jest obecna najwyraźniej w strukturach administracji państwowej. Ze względu na specyfikę przedmiotu działania nie można p.adm. włączyć do podmiotów o szerokim zakresie kompetencji. Dlatego też mieści się w większości przypadków w obszarze terenowej zespolonej administracji rządowej, jednak wyłączona jest spod bezpośredniego zwierzchnictwa organizacyjnego wojewody (w województwie), a tym bardziej starosty (w powiecie). W związku z tym zasadne jest powoływanie do tego celu wyspecjalizowanych instytucji, które określa się potocznie (aczkolwiek nieprecyzyjnie) jako służby, straże lub inspekcje. Do podmiotów wyspecjalizowanych spełniających funkcję p.adm. będących częścią administracji zespolonej zaliczamy następujące, mające ustawowe umocowanie inspekcje: Inspekcja Transportu Drogowego – do kontroli przestrzegania przepisów w zakresie przewozu drogowego wykonywanego pojazdami samochodowymi oraz przestrzegania przepisów ruchu drogowego przez kierujących pojazdami na zasadach określonych w prawie o ruchu drogowym; Inspekcja Ochrony Środowiska – do kontroli przestrzegania przepisów o ochronie środowiska oraz badania i oceny stanu środowiska; Inspekcja Weterynaryjna – w celu zapewnienia ochrony zdrowia publicznego realizuje zadania z zakresu: ochrony zdrowia zwierząt, jak również bezpieczeństwa produktów pochodzenia zwierzęcego oraz żywności zawierającej jednocześnie środki spożywcze pochodzenia niezwierzęcego i produkty pochodzenia zwierzęcego znajdujące się w rolniczym handlu detalicznym, w rozumieniu ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia; Inspekcja Handlowa – wyspecjalizowany organ kontroli powołany do ochrony interesów i praw konsumentów oraz interesów gospodarczych państwa; Państwowa Inspekcja Sanitarna – realizuje zadania z zakresu zdrowia publicznego, w szczególności poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami higieny: środowiska, pracy w zakładach pracy, radiacyjnej, procesów nauczania i wychowania oraz nad warunkami zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku, higieniczno-sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne; Państwowa Inspekcja Pracy – powołana do sprawowania nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów dotyczących legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej. [A. Misiuk]

Literatura: J. Dobkowski, Pozycja prawnoustrojowa służb, inspekcji i straży, Warszawa 2007.