Mediacja w administracji publicznej

MEDIACJA W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ – to pozasądowa metoda rozwiązywania sporów administracyjnoprawnych, które powstają pomiędzy stroną lub stronami → postępowania administracyjnego a → organem administracji publicznej przy udziale osoby trzeciej – mediatora. Med. została wprowadzona w 2017 r., warunki wszczęcia oraz przebieg określają przepisy k.p.a. Med. może zostać przeprowadzona w toku postępowania administracyjnego, jeżeli pozwala na to charakter sprawy, a jej celem jest wyjaśnienie oraz rozważenie okoliczności faktycznych i prawnych sprawy, jak też dokonanie ustaleń dotyczących jej załatwienia w granicach obowiązującego prawa, w tym przez wydanie → decyzji administracyjnej lub zawarcie → ugody administracyjnej. W praktyce med. może mieć szerokie zastosowanie. Może stanowić istotny element postępowania wyjaśniającego, głównie w skomplikowanych sprawach (np. w sprawie ustalenia warunków zabudowy czy wydania pozwolenia na budowę kontrowersyjnej społecznie inwestycji infrastrukturalnej), a ponadto w sytuacjach, w których strony: mają sporne interesy, występuje konflikt interesu społecznego z interesem indywidualnym strony, organ administracji publicznej działa w ramach uznania administracyjnego, występuje wiele stron, istnieją trudności w skutecznej komunikacji ze stroną albo stronami, może być zawarta ugoda administracyjna, organ ma zamiar wydać decyzję na niekorzyść adresata i może się spodziewać odwołania, wniesiony został środek odwoławczy od orzeczenia wydanego w pierwszej instancji. Med. ma charakter dobrowolny, może się odbyć z urzędu, gdy z inicjatywą jej przeprowadzenia wystąpił organ, lub na wniosek stron, w którym może być wskazana osoba mediatora. W zawiadomieniu o możliwości przeprowadzenia med. organ administracji publicznej zwraca się do stron zarówno o wyrażenie zgody na jej przeprowadzenie, jak też o wybór mediatora – w terminie 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia. Brak zgody choćby jednego uczestnika sporu uniemożliwia przeprowadzenie med. W przypadku skierowania sprawy do med. odracza się jej rozpatrzenie na okres do dwóch miesięcy, ale na zgodny wniosek jej uczestników lub z innych ważnych powodów termin ten może zostać przedłużony, nie dłużej jednak niż o jeden miesiąc. W przypadku nieosiągnięcia celów med. określonych w tych terminach organ administracji publicznej wydaje postanowienie o jej zakończeniu oraz załatwia sprawę. Med. prowadzi mediator będący pośrednikiem pomiędzy stronami. Jest to osoba neutralna, niezwiązana z osobami zaangażowanymi w rozstrzyganą sprawę. Mediatorem może być osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z pełni praw publicznych, a w szczególności jest wpisana na listę stałych mediatorów lub do wykazu instytucji i osób uprawnionych do prowadzenia postępowania mediacyjnego, prowadzonych przez prezesa sądu okręgowego lub na listę prowadzoną przez organizację pozarządową lub uczelnię, o której informację przekazano prezesowi sądu okręgowego. Wpis na listę stałych mediatorów lub do wskazanego wykazu uprawnionych do prowadzenia postępowania mediacyjnego jest warunkiem zwłaszcza w przypadku, gdy uczestnikiem med. jest organ prowadzący postępowanie. Podstawowym zadaniem mediatora jest ułatwianie osiągnięcia obopólnego porozumienia stronom. Mediator powinien kierować się zasadami bezstronności, neutralności i poufności. Swoim działaniem przygotowuje warunki dla stron toczących spór, umożliwiając im przyjęcie rozwiązań mogących zakończyć się zawarciem porozumienia w formie ugody. Jego obowiązkiem jest prawidłowa organizacja procesu mediacyjnego oraz kontakt ze stronami. Mediator, jak też uczestnicy med. oraz inne osoby biorące w niej udział, są zobowiązani zachować w tajemnicy wszelkie fakty, o których dowiedzieli się w związku z jej prowadzeniem, chyba że uczestnicy zgodnie rezygnują z zachowania poufności. Mediator sporządza protokół z przebiegu med., który zawiera informacje dotyczące czasu i miejsca jej przeprowadzenia, imiona i nazwiska (nazwy) oraz adresy (siedziby) uczestników, imię i nazwisko oraz adres mediatora, dokonane ustalenia co do sposobu załatwienia sprawy, jak również podpis mediatora i uczestników med. oraz ewentualną wzmiankę o przyczynie niemożności jego złożenia lub braku. Protokół ten mediator niezwłocznie przedkłada organowi administracji publicznej w celu włączenia go do akt sprawy oraz doręczenia jego odpisu uczestnikom med. Mediator ma prawo do wynagrodzenia oraz zwrotu wydatków związanych z przeprowadzeniem med., chyba że wyraził zgodę na jej prowadzenie bez wynagrodzenia. Koszty wynagrodzenia i zwrot wydatków związanych z przeprowadzeniem med. pokrywa organ administracji publicznej, a w sprawach, w których może być zawarta ugoda – strony w równych częściach, chyba że postanowią inaczej. [M. Jurgilewicz]

Literatura: H. Izdebski, M. Kulesza, Administracja publiczna. Zagadnienia ogólne, Warszawa 2004 ■ M. Jurgilewicz, Mediacja w administracji publicznej, Rzeszów 2018.