Think tank/en

THINK TANK – dosłownie oznacza „zbiornik myśli”; jest nazwą przyjętą dla określenia organizacji i instytucji zajmujących się w zawodowy sposób doradzaniem podmiotom politycznym oraz samodzielnym wypracowaniem propozycji działań państwa i administracji w dziedzinach polityki publicznej, takich jak polityka gospodarcza, polityka społeczna, finanse publiczne, polityka zagraniczna i wojskowa. W języku polskim używa się różnych określeń, takich jak np. kuźnia idei, instytucje badawczo-analityczne, ośrodek analiz itp. Th.t. pełnią wobec administracji różnorakie role, takie jak: 1. ekspercka – przygotowania opinii, ekspertyz, rozwiązań dla administracji na zlecenie jednostek administracji; 2. opiniująca, monitorująca i oceniająca – niezależna od administracji ocena prowadzonej przez nią polityki publicznej; 3. rekrutacyjna – th.t. stanowią źródło rekrutacji na stanowiska polityczne, kierownicze i eksperckie w administracji publicznej; 4. lobbystyczna – część th.t. pełni rolę promocji określonych interesów czy rozwiązań. W tej sytuacji wypełniają funkcje → grupy interesu lub rzeczniczą określonych interesów (advocacy). Th.t. mogą mieć status prawny → organizacji pozarządowych (fundacje i stowarzyszenia) lub spółki. Najczęściej stosuje się formę fundacji (np. w Niemczech czy w USA) lub formy pokrewne (trust). W Polsce mogą przybierać formę organizacji pozarządowych (także organizacji pożytku publicznego). Polskie th.t. to organizacje, które: 1. afiliowane są przy partiach politycznych, organizacjach interesu czy organizacjach pozarządowych; 2. wyrażają określony profil ideowy (np. konserwatywny, liberalny, socjaldemokratyczny), ale pozostają niezależne od partii politycznych, stopień tej niezależności jest bardzo różny; 3. podkreślają swój profesjonalny, a w mniejszym stopniu ideowy charakter (specjalizacja np. w polityce zagranicznej, polityce ekonomicznej). Relacje th.t. z administracją publiczną mają najczęściej charakter doradczy, ekspercki i opiniodawczy. Zdarza się, że wykonują one zakontraktowane usługi doradcze na rzecz administracji, są częścią szerszej koalicji na rzecz określonych rozwiązań promowanych przez administrację, biorą udział w procesach konsultacyjnych organizowanych przez administrację. Inną formą działania na rzecz administracji jest organizowanie debaty publicznej. Istotnym problemem jest konflikt roli niezależnej instytucji z rolą wykonywania na rzecz administracji płatnych przez nią prac. Występuje wtedy – co najmniej potencjalny – konflikt interesów. Kwestią dyskusyjną jest to, czy do th.t. zaliczyć można tworzone przez organy administracji i przy nich afiliowane różnego rodzaju instytuty, ośrodki analityczne, badawcze czy eksperckie. Spotyka się bowiem opinie, że jedną z ważniejszych cech th.t. jest ich niezależność od administracji publicznej (majątkowa, finansowa, kadrowa), bo umożliwia to w pełni realizowanie ich społecznej funkcji. [D. Długosz]

Literatura: T.T. Kaczmarek, Kto kieruje globalizacją? Think Tanki – kuźnie nowych idei, Warszawa 2011 ■ P. Zbieranek, Polski model organizacji typu think tank, Warszawa 2011.