Partykularyzm lokalny

Partykularyzm lokalny (lokalny egoizm, żabia perspektywa, NIMBY) – postawa cechująca się preferowaniem własnych spraw, dotyczących wybranej grupy społecznej, np. swojego miasta lub regionu, z pominięciem spraw ogółu. W perspektywie samorządu terytorialnego part.lok. to taki rodzaj działania (polityki) władz lokalnych, który oznacza podejmowanie stronniczych decyzji, ograniczonych do wąsko pojmowanego własnego interesu danej jednostki samorządowej, nieuwzględniających całokształt interesów z szerszej perspektywy – regionu, społeczeństwa czy państwa, z jednoczesnym ignorowaniem potrzeby ich harmonijnego rozwoju gospodarczego lub kulturalnego, czy szerzej – cywilizacyjnego. Part.lok. jako postawa dotyczy zarówno samych władz, jak i całych społeczności lokalnych. Występuje tu sprzężenie zwrotne – postawa władz samorządowych, sposób ich działania (np. przebieg procesów decyzyjnych) może wzmacniać bądź osłabiać partykularne podejście danej zbiorowości, może takowe prowokować lub niwelować. „Żabia perspektywa” (nawiązanie do ograniczenia postrzegania żaby – widzi ona tylko to, co się porusza, w dość bliskim otoczeniu) oznacza kierowanie się partykularnym interesem tylko danej jednostki, a nie potencjalnymi korzyściami, które mogą osiągnąć wszyscy. Partykularne władze lokalne dbają jedynie o interesy własnych mieszkańców, własnego terytorium, nie wychodząc poza tę ograniczoną (żabią) perspektywę, nie dostrzegając potrzeby rozwiązywania problemów sąsiednich gmin, powiatu czy województwa (regionu). „Żabia perspektywa” w sztuce fotografii oznacza takie kadrowanie, aby obiekt wydawał się większy niż jest w rzeczywistości, co przy przełożeniu na funkcjonowanie samorządowych włodarzy i społeczności oznacza wyolbrzymianie własnych zalet, podkreślanie zasług niewspółmiernie do rzeczywistych sukcesów, dokonywanie inwestycji przerastających ich możliwości finansowe. Istnieje wiele przyczyn występowania part.lok., należą do nich uwarunkowania polityczne, ekonomiczne, historyczne, kulturowe oraz prawne. Niektórzy badacze utożsamiają lokalny egoizm ze zjawiskiem NIMBY, akronim od „not in my backyard” – „nie na moim podwórku”. Odnosi się to do sprzeciwu grup czy całych społeczności wobec działań/decyzji władz (samorządowych lub państwowych) wprowadzających rozwiązania, które są generalnie akceptowane, konieczność danego przedsięwzięcia/inwestycji zasadniczo nie jest kwestionowana, a niekiedy ma poprawiać jakość życia znaczącej większości społeczności lokalnej – ale mieszkańcy nie godzą się, by uciążliwa inwestycja zlokalizowana została właśnie w ich otoczeniu („nie na moim podwórku”). NIMBY często wiąże się z próbą pozyskania korzyści związanych z użytkowaniem danego dobra przy jednoczesnym przerzuceniu na innych kosztów jego dostarczenia. Może to dotyczyć np. elektrowni jądrowej, zakładu utylizacji odpadów, lotniska, autostrady, ale też innych typów niezbędnych społecznie inwestycji: więzień czy specjalnych ośrodków dla grup postrzeganych jako zagrożenie. Występuje konflikt między dobrem wspólnym a dobrem lokalnej społeczności, przedkładanie interesu prywatnego nad społecznym, także brak zaufania wobec władz lokalnych lub krajowych. Jeden z najdłuższych protestów z kategorii NIMBY odbył się w Pizie we Włoszech w XII w. Stary mężczyzna, określany mianem Lamentarsi Protestatario, mieszkający tuż za kościołem, obok którego planowano zbudować wieżę, rozpoczął protest, ponieważ nie chciał, by wieża stała na jego podwórku. Pomimo jego sprzeciwów 9 sierpnia 1173 r. budowa ruszyła. Zbudowanie pierwszych trzech pięter zabrało 12 lat – aby wyrazić swoje niezadowolenie, stary człowiek przychodził na plac budowy każdego dnia i pluł w to samo miejsce. Umarł w 1185 r., a miasto uczciło jego pamięć, budując pomnik przedstawiający starego człowieka w miejscu, gdzie stał jego dom.[J. Itrich-Drabarek] Literatura: M. Jęczarek, Partykularyzm lokalny – pojęcie, przykłady, zagrożenia [w:] Samorząd terytorialny w Polsce – reforma czy kontynuacja?, red. J. Itrich-Drabarek, E. Borowska, A. Morawski, D. Przastek, Warszawa 2015 ■ P. Matczak, Społeczne uwarunkowania eliminacji syndromu NIMBY [w:] Podmiotowość społeczności lokalnej, red. R. Cichocki, Poznań 1996 ■ A. Wontorczyk, Analiza psychologiczna syndromu NIMBY, „Czasopismo Psychologiczne Psychological Journal” 2016, nr 1; http://www.czasopismopsychologiczne.pl/files/articles/2016-22-analiza-psychologiczna-syndromu-nimby.pdf [dostęp: 20.03.2020].