Lojalność

LOJALNOŚĆ – oznacza przestrzeganie porządku prawnego i poszanowanie konstytucyjnych organów państwa przez urzędnika administracji publicznej. Istnieje kilka poziomów l.: wobec rządu, wobec instytucji oraz wobec przełożonych. L. wobec rządu oznacza, że urzędnik administracji publicznej lojalnie i rzetelnie realizuje jego program, bez względu na własne przekonania i poglądy polityczne, zgodnie ze swoją najlepszą wiedzą i wolą, bez zachowań obstrukcyjnych (→ neutralność polityczna). L. wobec macierzystej instytucji oznacza zakaz wypowiadania się krytycznie wobec instytucji w mediach publicznych. L. wobec przełożonych oznacza gotowość do wykonywania poleceń służbowych, przy jednoczesnej dbałości o przestrzeganie prawa i niepopełnianie pomyłek. Szczególnie istotna jest interpretacja zasady l. urzędnika wobec przełożonego, która oznacza, że w przypadku, gdy nadrzędny organ, mimo jego protestów, podejmuje decyzję uważaną przez niego za błędną, to wykonuje on ją na odpowiedzialność przełożonego sumiennie i dokładnie, tak jakby był całkowicie do decyzji przekonany. Według Maxa Webera „bez tej w najściślejszym tego słowa, moralnej dyscypliny i samozaparcia rozpadłby się ten cały aparat”. Urzędnik administracji publicznej nie powinien biernie przyglądać się pomyłkom lub błędom przełożonego i powinien je korygować, opierając się na doświadczeniu i zrozumieniu sytuacji. Granicą wywiązywania się z obowiązku l. w służbie państwu jest zachowanie zgodne z prawem. W przypadku, gdy polecenie lub rozkaz przełożonego nosi znamiona przestępstwa, a jego skutkiem byłoby złamanie prawa – zobowiązany jest to zgłosić, z pominięciem drogi służbowej. Jeżeli jednak polecenie przełożonego budzi wątpliwości natury moralnej albo rodzi podejrzenie o stronniczość lub negatywne skutki społeczne, urzędnik administracji publicznej może próbować odmówić wykonania polecenia przełożonego. Jeśli jednak przełożony podtrzyma swoje polecenie i zażąda wykonania go na piśmie, urzędnik ma obowiązek je wykonać. W literaturze przedmiotu trwa dyskusja nad tym, czy takie zachowanie jest prawidłowe. L. wobec przełożonego oznacza nieukrywanie przed przełożonym żadnych istotnych w sprawie informacji oraz zakaz podejmowania działań, które mogą wynikać z chęci utrudnienia swoim przełożonym racjonalnego podejmowania decyzji. Zasada ta wymaga udzielania przełożonemu obiektywnych, zgodnie z najlepszą wolą i wiedzą porad i opinii podczas przygotowywania propozycji działań instytucji/urzędu administracji [ J. Itrich-Drabarek ].

Literatura: J. Itrich-Drabarek, Uwarunkowania, standardy i kierunki zmian służby cywilnej w Polsce na tle europejskim, Warszawa 2010.