Odpowiedzialność

ODPOWIEDZIALNOŚĆ – idea odpowiedzialności pojawiła się w XVIII w. w filozofii niemieckiej. Wielu filozofów rozpatrywało jej sens: Kant – pisząc o samoodpowiedzialności, Friedrich W.J. Schelling – proponując koncepcje odpowiedzialności elitarnej, Johann G. Fichte – wskazując na odpowiedzialność zbiorową oraz Jean-Paul Sartre – absolutyzując jej znaczenie. Współcześnie kwestia o. ma w sferze publicznej wiele wymiarów – odpowiedzialność prawna, społeczna, moralna, samoodpowiedzialność. O. nie jest ograniczona w czasie – występuje nie tylko w momencie decyzji, realizacji działań, ale i w przyszłości. O. urzędników administracji publicznej za wykonywanie zadań jest określona przez prawo i jest niezbywalna. Podstawę o. dyscyplinarnej urzędnika administracji publicznej może stanowić tylko norma ustawowa. Wydawałoby się, że obowiązki pracownika i urzędnika zapisane w aktach prawnych i powinności określone w kodeksach etycznych wystarczają do kierowania jego postępowaniem. W dyskursie publicznym pojawiło się także pojęcie: etyka odpowiedzialności, które zakłada, że biurokratyczną inercję należy traktować jako osobistego wroga, z którym trzeba walczyć i pokonać go. Jak zauważa Zygmunt Bauman – zasada odpowiedzialności i odpowiedzialnego wyboru we współczesnym świecie oznacza o. przed sobą. O. pracowników i urzędników administracji publicznej wiąże się z przekonaniem, że zgodność wypełnianego obowiązku ze swoim światopoglądem pozwala na pozytywną samoocenę, w tym samoocenę jako członka grupy zawodowej, a zarazem oznacza posiadanie pełnej świadomości nie tylko prawnych, ale i etycznych konsekwencji w przypadku jej braku (→ postępowanie dyscyplinarne) [ J. Itrich-Drabarek ].

Literatura: Z. Bauman, Szanse etyki w zglobalizowanym świecie, Kraków 2007 ■ J. Itrich-Drabarek, The Civil Service in Poland – Theory and Experience, Frankfurt am Main 2015 ■ J. Itrich-Drabarek, Etyka zawodowa funkcjonariuszy służb państwowych, Warszawa 2016.