Wszystkie tłumaczenia
Wprowadź poniżej nazwę komunikatu, aby zobaczyć wszystkie dostępne tłumaczenia.
Znaleziono 2 tłumaczenia
| Nazwa | Tekst obecny |
|---|---|
| h angielski (en) | '''TERRITORIAL SYSTEM OF THE STATE''' – an appropriate division of the state into territorial units that serve to perform public functions. In addition to the form of government and the political regime, it is a part of the form of the state. In terms of the territorial system, one can distinguish unitary states (u.s.) and federations (fed.). There are also confederations. The state’s unitariness means that none of the areas of the state is endowed with the attribute of sovereignty. Sovereign power is located in a uniform (unitary) state in one of the nationwide institutions. Constitutional superiority in the u.s. is located in the centre, and the existence of any system of local authority depends on the centre’s approval. The → devolution, at least in its legislative aspect, at its most allows for the decentralisation in the u.s., almost approaching the transformation into a fed. The vast majority of modern states have a unitary form. U.s. can take a more or less centralised form. There are very centralised states in which there is neither autonomy nor self-government. In the model of centralised state power, all power is concentrated in central state authorities who govern through their appointed plenipotentiaries (local administration as a regional representation of the central government). Nowadays, there are rare examples of the extremely implemented model of centralised authority. The territory of a federal state in terms of politics and administration is not a uniform whole: it consists of territories of fed. entities deprived of the right to participate fully in international relations and, as a rule, without the right to secede (these are, for example, länder – Germany, cantons – Switzerland, states – USA, India, Nigeria, Mexico). Fed. entities dispose of the constitutional and legislative authority, i.e. they have the right to adopt their own constitution and adopt, within the division of competences, laws in force on their own territory; in accordance with the principle of subordination, these acts should comply with the fed. legislation. Federal legislative bodies may also issue special legal acts for individual members of the fed. Components of the fed. may have their own legal and judicial system. The union (federal) parliament is bicameral: the interests of the fed. entities are represented by the second or higher chamber (e.g. the Senate in the USA or Bundesrat in Germany). There are two rules for representing a component (fed. entity): 1. the principle of equal representation, e.g. in the USA, two senators from each of the 50 states; 2. the principle of a diversified representation depending on the number of people, e.g. in Australia and Canada. In fed. there is a dual citizenship. Every citizen, in most countries (e.g. Germany, Austria, USA, Switzerland), is a citizen of the federation (fed.) and its relevant component (fed. entity). There is a division of competence between fed. and its components, and the systemic practice of various federal countries points to three kinds of solutions in this area: 1. dualistic federalism (USA, Mexico, Brazil), where the constitution of the federal state establishes the sphere of exclusive competence of the union by pointing out problems for which only the federal authorities may issue normative acts, all other issues not reserved by the constitution are the competence of the fed. entities (as the Tenth Amendment to the American constitution states: the powers not delegated to the federal authorities “are reserved to the States respectively, or to the people”); 2. the principle of exclusive competence of the union and the sphere of the so-called competitive competences (Austria, Germany); 3. a three-part system of differentiating competences (India), consisting in distinguishing exclusive competences of the union, exclusive competences of components of the union and common competences of federal authorities and authorities of the fed. entity. Thus, the essence of the fed. is the existence of two relatively autonomous levels of government: the fed. level and the level of fed. entities. The responsibilities and competences of each level of authority are defined in a codified or written constitution. Relations between the centre and the peripheries are therefore shaped by a formal legal framework. The autonomy of every level is usually guaranteed by the fact that none of them is able to unilaterally adopt amendments to the constitution (for example, amendments to the US Constitution require the support of 2/3 of both houses of Congress and 3/4 of 50 state legislatures). There is a constitutional arbitrator, because the constitutional provisions are interpreted by the Supreme Court, which is therefore an arbitrator in the situation of a dispute between the federal and state level (the fed. entity). The judicial power in the federal state, by designating areas of jurisdiction for each level, can determine the functioning of federalism in practice, inevitably engaging in the political process. Centralisation, which appeared in all fed. in the 20th century, was sanctioned every time by the courts. The main feature of fed. is the concept of the division of sovereignty. Each fed. however, is unique because relations between federal (national) authorities and state (regional, fed. entities) are determined not only by constitutional principles, but also by a number of political, historical, geographical, cultural and social factors. Some aspects that contribute to the creation of the fed. are: 1. historical reasons – fed. created through the unification of a number of existing political communities, which however wanted to preserve their separate identity and, to some extent, autonomy (the USA); 2. the existence of an external threat or a desire to play a more active role in international relations (Germany); 3. the size of the territory (e.g. Russia, Australia, Mexico, Brazil, many of the world’s large and populous countries are fed. except for the People’s Republic of China and Japan); 4. cultural and ethnic heterogeneity (e.g. Nigeria, India, Canada). A federation is a federal state, a confederation on the other hand is a union of the states. Federation and confederation are complex states. Fed. is currently the most common form of a complex state. Fed. are usually formed as a result of limiting the rights of member states in the confederation, incorporation of territories, a voluntary agreement between states, or the deconcentration of a unified state (e.g. Belgium). The confederation is a union of sovereign states that maintain their international personality, set up to implement specific intentions. In earlier times, personal unions were quite a widespread form of confederation. The real union, in turn, was a form close to fed. [[http://encyklopediaap.uw.edu.pl/index.php/Justyna_Gra%C5%BCyna_Otto/en J.G. Otto]] |
| h polski (pl) | '''USTRÓJ TERYTORIALNY PAŃSTWA''' – odpowiednie rozczłonkowanie państwa na jednostki terytorialne służące sprawowaniu funkcji publicznej. Obok formy rządów i reżimu politycznego składa się na formę państwa. Pod kątem ustroju terytorialnego można wyróżnić '''państwa unitarne''' (p.un.) oraz '''federacje''' (fed.). Występują także '''konfederacje'''. Unitarność państwa oznacza, że żaden z obszarów państwa nie jest wyposażony w atrybut suwerenności. Suwerenna władza jest umiejscowiona w państwie jednolitym (unitarnym) w jednej z ogólnonarodowych instytucji. Zwierzchność konstytucyjna w p.un. znajduje się w centrum, od jego uznania uzależnione jest istnienie jakiegokolwiek systemu władzy lokalnej. → '''Dewolucja''', przynajmniej w jej aspekcie ustawodawczym, w największym stopniu pozwala na '''decentralizację''' w p.un., zbliżając się prawie do przekształcenia w fed. Zdecydowana większość współczesnych państw ma formę unitarną. P.un. mogą przybierać mniej lub bardziej scentralizowaną postać. Są państwa bardzo scentralizowane, w których nie istnieje ani autonomia, ani samorząd. W modelu scentralizowanej władzy państwowej cała władza jest skupiona w centralnych organach państwowych, rządzących w terenie poprzez swych mianowanych pełnomocników (administracji lokalnej jako terenowego przedstawicielstwa centralnego rządu). Współcześnie rzadko spotyka się przykłady skrajnie realizowanego modelu władzy scentralizowanej. Terytorium '''państwa federacyjnego''' pod względem polityczno-administracyjnym nie jest jednolitą całością: składa się ono z terytoriów podmiotów fed. pozbawionych prawa pełnego uczestnictwa w stosunkach międzynarodowych i z reguły nie mających prawa secesji (są to np. landy – Niemcy, kantony – Szwajcaria, stany – USA, Indie, Nigeria, Meksyk). Podmioty fed. rozporządzają władzą ustrojodawczą i ustawodawczą, tzn. mają prawo przyjęcia własnej konstytucji i uchwalenia, w ramach podziału kompetencji, ustaw obowiązujących na własnym terytorium; zgodnie z zasadą subordynacji akty te powinny być zgodne z ustawodawstwem fed. Federalne organy ustawodawcze mogą ponadto wydawać specjalne akty prawne dla poszczególnych członków fed. Części składowe fed. mogą mieć własny system prawny i sądowy. Parlament związkowy (federalny) jest dwuizbowy: interesy podmiotów fed. reprezentuje izba druga czy też wyższa (np. Senat w USA czy Bundesrat w Niemczech).Występują dwie zasady reprezentowania części składowej (podmiotu fed.): 1. zasada równego przedstawicielstwa, np. w USA po dwóch senatorów z każdego z 50 stanów; 2. zasada zróżnicowanego przedstawicielstwa w zależności od liczby ludności, np. w Australii, Kanadzie. W fed. istnieje podwójne obywatelstwo. Każdy obywatel, w większości państw (np. RFN, Austrii, USA, Szwajcarii), jest obywatelem związku (fed.) i jego odpowiedniej części składowej (podmiotu fed.). Istnieje podział kompetencji między fed. a jej części składowe, a praktyka ustrojowa różnych krajów federacyjnych wskazuje na trojakiego rodzaju rozwiązania w tym zakresie: 1. dualistyczny federalizm (USA, Meksyk, Brazylia), gdzie konstytucja państwa związkowego ustanawia sferę wyłącznej kompetencji związku poprzez wskazanie problemów, co do których tylko władze federalne mogą wydawać akty normatywne, wszystkie pozostałe kwestie niezastrzeżone przez konstytucję należą do kompetencji podmiotów fed. (jak głosi dziesiąta poprawka do konstytucji amerykańskiej: kompetencje nie przekazane władzom federalnym „przysługują nadal poszczególnym stanom bądź ludowi”); 2. zasada wyłącznej kompetencji związku i sfery tzw. kompetencji konkurencyjnych (Austria, Niemcy); 3. trójczłonowy system rozgraniczania kompetencji (Indie), polegający na wyróżnieniu wyłącznych kompetencji związku, wyłącznych kompetencji części składowych związku oraz wspólnych kompetencji władz federalnych i władz podmiotu fed. Istotę fed. stanowi zatem istnienie dwóch względnie autonomicznych szczebli władzy: szczebla fed. i szczebla podmiotów fed. Obowiązki i kompetencje każdego szczebla władzy są zdefiniowane w skodyfikowanej lub pisanej konstytucji. Relacje między centrum a peryferiami są zatem kształtowane przez formalne ramy prawne. Autonomię każdego szczebla gwarantuje zazwyczaj fakt, że żaden nie jest w stanie jednostronnie uchwalić poprawek do konstytucji (np. poprawki do konstytucji USA wymagają poparcia 2/3 obu izb Kongresu oraz 3/4 spośród 50 parlamentów stanowych). Istnieje arbiter konstytucyjny, gdyż przepisy konstytucji są interpretowane przez sąd najwyższy, który jest zatem arbitrem w sytuacji sporu między szczeblem federalnym a stanowym (podmiotu fed.). Władza sądownicza w państwie federalnym, poprzez wyznaczanie obszarów jurysdykcji każdemu ze szczebli, może determinować działanie federalizmu w praktyce, w sposób nieunikniony angażując się w proces polityczny. Centralizacja, która pojawiła się we wszystkich fed. w XX w., była za każdym razem usankcjonowana przez sądy. Główną cechą fed. jest pojęcie podziału suwerenności. Każda fed. jest jednak niepowtarzalna, gdyż stosunki między władzami federalnymi (ogólnonarodowymi) a stanowymi (regionalnymi, podmiotów fed.) są wyznaczane nie tylko przez zasady konstytucyjne, ale także przez szereg czynników natury politycznej, historycznej, geograficznej, kulturowej i społecznej. Aspekty przyczyniające się do powstania fed. to: 1. przyczyny historyczne – fed. tworzone poprzez zjednoczenie pewnej liczby istniejących wspólnot politycznych, które chciały jednak zachować swoją odrębną tożsamość i do pewnego stopnia autonomię (USA); 2. istnienie zewnętrznego zagrożenia lub pragnienie odgrywania bardziej aktywnej roli w stosunkach międzynarodowych (Niemcy); 3. wielkość terytorium (np. Rosja, Australia, Meksyk, Brazylia; poza Chińską Republiką Ludową i Japonią bardzo znaczna część wielkich obszarowo i ludnościowo państw świata to fed.); 4. kulturowa i etniczna niejednorodność (np. Nigeria, Indie, Kanada). Federacja to państwo związkowe, '''konfederacja''' natomiast to związek państw. Federacja i konfederacja to państwa złożone. Fed. jest współcześnie najczęściej występującą formą państwa złożonego. Fed. tworzą się przeważnie w wyniku ograniczenia uprawnień państw-członków w ramach konfederacji, wcielenia terytoriów, dobrowolnej umowy między państwami czy dekoncentracji państwa jednolitego (np. Belgia). Konfederacja jest związkiem suwerennych państw powołanym w celu realizacji określonych zamierzeń, które utrzymują swoją osobowość międzynarodową. W dawniejszych czasach dosyć rozpowszechnioną formą konfederacji były unie personalne. Unia realna z kolei była formą bliską fed. [J.G. Otto] |