Encyklopedia Administracji Publicznej MW Pivot Skin

UZNANIE ADMINISTRACYJNE – instytucja występująca w prawie i procedurze administracyjnej, umożliwiająca względnie elastyczne działanie organu administracji publicznej w określonych prawem przypadkach. Po pierwsze, może ono polegać na tym, że przy tożsamym stanie faktycznym organ administracji może rozstrzygnąć daną sprawę w różny sposób, a każde rozstrzygnięcie będzie legalne. Po drugie, w pewnych sytuacjach organ administracji może zachować się w określony sposób, przy czym nie jest wskazany stan faktyczny, w którym dane działanie może zostać dokonane (organ może zatem podjąć działania w momencie, w którym uzna to za stosowne). Wreszcie, uzasadnienie działania organu przy opisie stanu faktycznego może być wyrażone w przepisach prawa w sposób nieostry, niedookreślony (np. interes publiczny). Należy podkreślić, że korzystając z instytucji uz.ad. organ administracji publicznej nie ma pełnej swobody ani dowolności w decydowaniu o sposobie zachowania się. Każde działanie administracji publicznej musi odbywać się na podstawie i w granicach prawa, co wynika wprost z przepisów Konstytucji RP. Oznacza to, że uz.ad. w każdym przypadku musi mieć konkretną podstawę prawną i wynikać z obowiązujących regulacji prawnych. Jak wynika z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, zgodnie z wymogami demokratycznego państwa prawnego nie może być mowy o jakimkolwiek „swobodnym”, tzn. w określonych granicach niezwiązanym prawem i niekontrolowanym działaniu administracji. Z instytucji formalnej, ustalającej swobodę, niezwiązaną niczym możliwość rozstrzygania, swobodne uznanie przekształca się jedynie w formę pewnego uelastycznienia administracji, która umożliwia i zobowiązuje odpowiednie organy do zbadania wszystkich okoliczności danego przypadku w celu wyszukania najbardziej właściwego, odpowiadającego prawdzie obiektywnej i swemu celowi rozstrzygnięcia (wyrok TK z 29 września 1993 r., sygn. akt K 17/92, OTK z 1993/II/33). Również w orzecznictwie sądów administracyjnych wskazuje się, że korzystając z uz.ad. organ administracji zobowiązany jest szczegółowo zbadać stan faktyczny i utrwalić w aktach wyniki postępowania dowodowego (wyrok NSA z 16 listopada 1999 r., sygn. akt III S.A. 7900/98, SIP LEX nr 47243), a ponadto – podejmując decyzję uznaniową organ administracji stosownie do art. 7 k.p.a. ma obowiązek kierowania się słusznym interesem obywatela, jeżeli nie stoi temu na przeszkodzie interes społeczny ani nie przekracza to możliwości organu administracji publicznej wynikających z przyznanych mu uprawnień i środków prawnych (wyrok NSA z 28 kwietnia 2003 r., sygn. akt II SA 2486/01, SIP Lex nr 149543). Istotne jest również i to, że uznaniowe rozstrzygnięcia administracji publicznej podlegają kontroli sądów administracyjnych w zakresie ewentualnego przekroczenia przez organ administracji upoważnienia ustawowego do wydania określonego rozstrzygnięcia oraz ewentualnego nadużycia instytucji uz.ad. poprzez działanie wbrew jego celom. [R. Cieślak]

Literatura: Z. Duniewska i in., Instytucje prawa administracyjnego, System Prawa Administracyjnego, t. 1, Warszawa 2015 ■ M. Wierzbowski i in., Prawo administracyjne, Warszawa 2001.