Encyklopedia Administracji Publicznej MW Pivot Skin

EUROPEJSKI KODEKS DOBREJ PRAKTYKI ADMINISTRACYJNEJ – (EKDPA; wcześniej stosowana polska nazwa Europejski Kodeks Dobrej Administracji) uchwalony przez Parlament Europejski 6 września 2001 r. Powstał jako wykładnia art. 41 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej przyjętej w Nicei w 2000 roku – tzw. → prawa do dobrej administracji ¬– zapisano w nim m.in., że każda osoba ma prawo do: wysłuchania jej argumentów przed podjęciem środków administracyjnych, które mogłyby wpłynąć na nią negatywnie; do wglądu w akta jej dotyczące; do uzyskania od administracji uzasadnienia dla każdej decyzji. Ważne, że każda osoba ma prawo do zadośćuczynienia od UE za szkody wyrządzone przez instytucje lub urzędników w ramach wypełniania ich obowiązków, zgodnie z ogólnymi przepisami wspólnymi w prawie państw członkowskich. EKDPA obowiązuje w kontaktach z jednostką wszystkich urzędników i pozostałych funkcjonariuszy, którzy objęci są statusem urzędnika. Kodeks zawiera ogólne zasady dobrej praktyki administracyjnej, które mają zastosowanie w odniesieniu do wszelkich kontaktów instytucji i ich administracji z jednostką, chyba że kontakty te podlegają przepisom prawa. Podstawowe zasady EKDPA to: praworządności – urzędnik zwraca w szczególności uwagę na to, aby decyzje dotyczące praw lub interesów jednostek posiadały podstawę prawną, a ich treść była zgodna z obowiązującymi przepisami prawnymi; niedyskryminowania – przy rozpatrywaniu wniosków jednostek i przy podejmowaniu decyzji urzędnik zapewnia przestrzeganie zasady równego traktowania, zatem pojedyncze osoby znajdujące się w takiej samej sytuacji są traktowane w porównywalny sposób; proporcjonalności – w toku podejmowania decyzji urzędnik zapewnia, że przyjęte działania pozostaną współmierne do obranego celu, w szczególności unika ograniczania praw obywateli lub nakładania na nich obciążeń, jeżeli ograniczenia te lub obciążenia byłyby niewspółmierne do celu prowadzonych działań; zakaz nadużywania uprawnień – z uprawnień urzędnik może korzystać wyłącznie dla osiągnięcia celów, dla których uprawnienia te zostały mu powierzone mocą odnośnych przepisów; bezstronności i niezależności – urzędnik działa bezstronnie i niezależnie, ma obowiązek powstrzymać się od wszelkich arbitralnych działań, które mogą mieć negatywny wpływ na sytuację pojedynczych osób, oraz od wszelkich form faworyzowania, bez względu na motywy takiego postępowania; obiektywności – w toku podejmowania decyzji urzędnik ma obowiązek uwzględnić wszystkie istotne czynniki i przypisać każdemu z nich należne mu znaczenie oraz nie uwzględniać żadnych okoliczności nie należących do sprawy; uczciwości oraz uprzejmości – urzędnik działa w sposób bezstronny, uczciwy i rozsądny, pozostaje usługodawcą i zachowuje się właściwie, pozostaje dostępny. EKDA zawiera ponadto wiele innych regulacji, dotyczących takich kwestii, jak: zgodne z prawem oczekiwania oraz konsekwentne działania i doradztwo; zasada odpowiadania na pisma w języku obywatela; potwierdzenie odbioru i wskazanie właściwego urzędnika; zobowiązanie do przekazania sprawy do właściwej jednostki organizacyjnej instytucji; prawo wysłuchania i złożenia oświadczeń; stosowny termin podjęcia decyzji; obowiązek uzasadnienia decyzji; informacja o możliwościach odwołania; powiadomienie o podjętej decyzji. EKDA zawiera też regulacje związane prawem do informacji – art. 22 dotyczy wniosków o udzielenie informacji i m.in. stanowi, że urzędnik udziela w zakresie swoich kompetencji porady dotyczącej wszczęcia ewentualnego postępowania administracyjnego oraz że dba on o to, aby przekazana informacja była jasna i zrozumiała. W Polsce Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich opublikowało EKDPA (pod starą nazwą) z merytorycznym komentarzem odnoszącym się m.in. do polskich uwarunkowań prawnych, aczkolwiek od 2007 r. (ostatnie VI wydanie) zaszły w polskim prawodawstwie zmiany, ponadto oficjalne tłumaczenie EKDA operuje niekiedy innymi terminami. EKDA jest tzw. prawem miękkim, jak wskazano we wprowadzeniu wydawnictwa unijnego ombudsmana, jest istotnym instrumentem pozwalającym na wdrażanie zasad dobrej administracji w pracach instytucji unijnych. Pozwala obywatelom zrozumieć przysługujące im prawa i czuwać nad ich przestrzeganiem, a także zwiększa zainteresowanie społeczeństwa otwartą, skuteczną i niezależną administracją europejską. Parlament Europejski zaleca wdrażanie koncepcji „dobrej administracji” w praktyce systemów administracyjnych państw członkowskich UE. Polskie sądy administracyjne, tak jak Europejski Trybunał Sprawiedliwości, odwołują się w orzecznictwie do zasad prawa do dobrej administracji. [J. Itrich-Drabarek]

Literatura: Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich, Europejski kodeks dobrej praktyki administracyjnej, Strasburg 2015 ■ J. Świątkiewicz, Europejski Kodeks Dobrej Administracji (wprowadzenie, tekst i komentarz o zastosowaniu kodeksu w warunkach polskich procedur administracyjnych), wyd. 6, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa 2007.