Encyklopedia Administracji Publicznej MW Pivot Skin

DEMOKRACJA PRZEDSTAWICIELSKA (inaczej – d. pośrednia) – forma sprawowania władzy polegająca na podejmowaniu decyzji w organach władzy publicznej przez przedstawicieli wybranych w demokratycznych wyborach. Wybrani reprezentanci poprzez akt wyboru uzyskują legitymację do podejmowania decyzji i działania w imieniu oraz interesie obywateli. Obywatele delegują swoich przedstawicieli do władz różnego szczebla, od lokalnego i regionalnego (wybory samorządowe), przez krajowy (wybory parlamentarne i prezydenckie), po międzynarodowe (wybory do Parlamentu Europejskiego). W d.prz. lud nie sprawuje władzy samodzielnie, lecz za pośrednictwem swoich przedstawicieli. D.prz. jest podstawową formą sprawowania władzy publicznej. Z formalnego punktu widzenia podstawą d.prz. jest udział obywateli poprzez uczestnictwo w wyborach. Współcześnie coraz większe znaczenie dla funkcjonowania systemu demokratycznego odgrywa także uczestnictwo obywateli w polityce i w życiu publicznym między wyborami, np. możliwość zrzeszania się (funkcjonowanie społeczeństwa obywatelskiego), przynależność do partii politycznych, lobbing oraz sprawowanie kontroli obywatelskiej, m.in. poprzez realizację prawa dostępu do informacji publicznej. Kluczowe znaczenie dla tej formy demokracji mają wolne, równe, powszechne i uczciwe wybory, przeprowadzone według przejrzystych reguł. Występuje niekiedy pogląd, że wybory są wystarczającym warunkiem, by system nazwać demokratycznym – takie stanowisko jest określane jako elektoryzm i bywa krytykowane (z argumentem, iż sprowadzanie demokracji tylko do wyborów jest wypaczeniem jej istoty) (→ demokracja bezpośrednia) [ E. Szulc-Wałecka ].

Literatura: J. Haman, Demokracja, decyzje, wybory, Warszawa 2003 ■ J. Kuchciński, Demokracja przedstawicielska i bezpośrednia w Trzeciej Rzeczypospolitej, Warszawa 2007 ■ W. Misztal, Dialog obywatelski we współczesnej Polsce, Lublin 2011.