Ministerstwo

MINISTERSTWO – urząd administracji rządowej zarządzany przez ministra kierującego, nadzorującego i kontrolującego działalność podporządkowanych organów, urzędów i jednostek. Jak podkreśla się w literaturze, m. jest aparatem urzędniczym → ministra, przy pomocy którego wykonuje on przypisane mu zadania i kompetencje. W praktyce funkcje tego urzędu wykraczają daleko poza działania ściśle wykonawcze względem poleceń ministra i czynności natury technicznej. M. spełnia w dużej mierze rolę inicjatora i inspiratora, polegającą na przygotowaniu koncepcji merytorycznej projektów aktów prawnych, występowaniu z wnioskami i propozycjami działań, inicjowaniu przedsięwzięć w określonych dziedzinach spraw, świadczeniu fachowego doradztwa. M. są tworzone, znoszone lub przekształcane przez radę ministrów aktem o randze rozporządzenia. W skład m. wchodzą następujące typy komórek organizacyjnych: departamenty – odpowiadają za realizację merytorycznych zadań ministerstwa; biura – odpowiadają za realizację zadań obsługowych; sekretariaty – do obsługi ministra oraz komitetów czy rad; wydziały, referaty, zespoły – jako komórki organizacyjne wewnątrz departamentów i biur. W każdym m. tworzone są w szczególności następujące komórki organizacyjne: → gabinet polityczny ministra oraz departamenty, biura lub wydziały, referaty, zespoły do spraw: prawnych, informacji, budżetu, finansów, kadr, szkolenia, organizacji, integracji europejskiej, współpracy z zagranicą, informatyki, zamówień publicznych, administracyjno-gospodarczych, kontroli, skarg, wniosków, ochrony informacji niejawnych, audytu wewnętrznego. W strukturze organizacyjnej każdego m. tworzy się również stanowisko dyrektora generalnego urzędu. Odpowiada on za sprawne funkcjonowanie urzędu oraz gotowość urzędu do wykonywania zadań m. w przypadku przyjęcia dymisji rządu przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Dyrektor generalny urzędu sprawuje nadzór nad komórkami organizacyjnymi m. oraz zapewnia prawidłowe wykonywanie zadań określonych przez ministra, sekretarza stanu i podsekretarza stanu. Prawa i obowiązki dyrektora generalnego urzędu określają odrębne przepisy, w szczególności o → służbie cywilnej. Najważniejszym aktem prawnym o charakterze wewnętrznym regulującym strukturę m. jest statut, nadawany przez prezesa rady ministrów aktem o randze zarządzenia. Jest on podstawą do wydania regulaminu organizacyjnego (zarządzenie ministra), określającego zakres zadań i tryb pracy komórek organizacyjnych m. oraz, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej, jednostek podległych i nadzorowanych przez ministra. Zakres władztwa merytorycznego poszczególnych m. wynika w dużej mierze z zakresu właściwości ministrów kierujących → działami administracji rządowej [ K. Mroczka ].

Literatura: E. Radziszewski, Zadania i kompetencje organów administracji publicznej po reformie ustrojowej państwa, Warszawa 2000 ■ E. Zieliński, Administracja rządowa i samorządowa w Polsce, Warszawa 2013.