Encyklopedia Administracji Publicznej MW Pivot Skin

REFERENDUM LOKALNE – jedna z dwóch form (obok wyborów organów samorządu terytorialnego) bezpośredniego sprawowania władzy przez społeczność lokalną. Prawna definicja r.l. to udzielenie odpowiedzi na urzędowej karcie na postawione pytania lub dokonanie wyboru z zaproponowanych wariantów odpowiedzi. W ramach r.l. mieszkańcy mogą decydować o sprawach odnoszących się do danej wspólnoty samorządowej (→ wspólnoty lokalnej) i mieszczących się w ramach jej ustawowych kompetencji. R.l. może zostać przeprowadzone na każdym poziomie jednostek samorządu terytorialnego – gminy, powiatu lub samorządowego województwa (w tym ostatnim przypadku prawidłową nazwą powinno być referendum regionalne). R.l. może być obligatoryjne oraz fakultatywne. W pierwszym przypadku od przeprowadzenia referendum i jego wiążącego charakteru uzależnione jest podjęcie decyzji przez daną społeczność lokalną, dotyczy to kwestii: odwołania wójta/burmistrza/prezydenta miasta przed upływem kadencji; odwołania rady gminy, rady powiatu, sejmiku województwa przed upływem kadencji, ponadto samoopodatkowania mieszkańców na cele publiczne. Także w innych przypadkach, mieszczących się w ramach kompetencji samorządów lokalnych, r.l. może być przeprowadzone. R.l. przeprowadzane jest z inicjatywy organu stanowiącego lub z woli mieszkańców – wniosek musi zostać złożony przez co najmniej 10% uprawnionych mieszkańców gminy lub powiatu (odpowiednio w przypadku inicjatywy referendum gminnego lub powiatowego), a w przypadku samorządowego województwa – co najmniej 5% uprawnionych mieszkańców. R.l. jest zarządzane przez organ stanowiący na dzień wolny od pracy. Aby r.l. miało wiążący charakter, konieczny jest udział co najmniej 30% uprawnionych do oddania głosu, a w przypadku tzw. referendów odwoławczych – udział co najmniej 3/5 liczby biorących udział w elekcji odwoływanego organu. Prawo przewiduje ograniczenia czasowe przeprowadzania referendów odwoławczych: nie można ich przeprowadzać przed upływem 12 miesięcy od dnia elekcji albo od dnia ostatniego referendum odwoławczego; nie można ich przeprowadzać w przypadku, gdy data przedterminowych wyborów miałaby przypadać w okresie sześciu miesięcy przed zakończeniem kadencji danego organu samorządowego [ J. Wojnicki ].

Literatura: D. Dąbkowski, W. Zając, Referendum lokalne: praktyczny komentarz do ustawy, Zielona Góra 2002 ■ E. Olejniczak-Szałowska, Referendum lokalne w świetle ustawodawstwa polskiego, Warszawa 2002 ■ A.K. Piasecki, Referenda w III RP, Warszawa 2005.