Decentralizacja

DECENTRALIZACJA – sposób zorganizowania administracji publicznej, w którym organy niższego stopnia nie są hierarchicznie podporządkowane organom wyższym, wykonują prawem powierzone zadania samodzielnie i niezależnie, podlegając nadzorowi jedynie z punktu widzenia kryterium legalności. W zdecentralizowanym systemie administracji publicznej obowiązują następujące zasady: 1. poszczególne podmioty administrujące mają wyraźnie określone kompetencje, 2. kompetencje te są wytyczone bądź przekazane od innych organów w drodze ustawowej i realizowane w sposób samodzielny, 3. nadzór nad podmiotami zdecentralizowanymi ze strony państwa ma charakter ograniczony i odnosi się do zapewnienia prawidłowości realizowania zadań. Nadzór powinien z jednej strony gwarantować jedność państwa, z drugiej zapewniać podmiotom zdecentralizowanym warunki swobody i samodzielności działania. Dec. zakłada samodzielność organów niższego stopnia, tzn. organ wyższego stopnia: nie może decydować o obsadzie personalnej organu niższego; nie może wydawać organom niższego stopnia poleceń dotyczących sposobu załatwiania spraw leżących w ich kompetencji; może wkraczać w sprawy załatwiane przez organ niższy tylko w sytuacjach wyraźnie określonych w przepisach prawa. Najważniejszą formą administracji zdecentralizowanej jest → samorząd terytorialny, czyli sprawowanie władzy publicznej przez samodzielne i niezależne od państwa związki publicznoprawne, w skład których wchodzą wszyscy mieszkańcy danego terytorium. Zasada dec. jest też zasadą ustrojową przyjętą w Polsce i oznacza funkcjonowanie samorządu terytorialnego we wszystkich jednostkach zasadniczego podziału terytorialnego, wyposażonego we własny, samodzielnie realizowany zakres zadań i obowiązków oraz wybierane organy władzy. W realizację zadań przez samorządy terytorialne mogą włączać się inne zdecentralizowane podmioty, np. przedsiębiorstwa komunalne, firmy prywatne wypełniające funkcje z zakresu administracji publicznej, samorząd zawodowy, społeczne organizacje itp. [ K.A. Kuć-Czajkowska ].

Literatura: B. Dolnicki, Samorząd terytorialny, Kraków 2016 ■ Z. Leoński, Samorząd terytorialny w RP, Warszawa 2006 ■ A.K. Piasecki, Samorząd terytorialny i wspólnoty lokalne, Warszawa 2009.