Sygnalista/en: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Administracji Publicznej

(Utworzono nową stronę "Whistleblower")
 
(Utworzono nową stronę "'''Literature''': A. Ploszka, ''Ochrona demaskatorów (whistleblowers) w orzecznictwie ETPCz'', „Europejski Przegląd Sądowy” 2014, nr 4 ■ W. Vandekerckhove, ''Wh...")
 
(Nie pokazano 1 pośredniej wersji utworzonej przez tego samego użytkownika)
Linia 1: Linia 1:
 
<languages/>
 
<languages/>
'''SYGNALISTA''' (ang. ''whistleblower'', od ''to blow the whistle'' użyć gwizdka, w znaczeniu „podnieść alarm”) – określenie pracownika, który poinformował o nieprawidłowości (lub podejrzeniu jej wystąpienia) w interesie publicznym. Przekazywanie informacji przez s. na gruncie prawa nazywane jest ujawnianiem podlegającym ochronie (ang. ''protected disclosure''). Aby s. została przyznana ochrona przed potencjalnymi represjami, muszą być spełnione określone warunki, przy czym te najbardziej podstawowe to: 1. dokonanie zgłoszenia w interesie publicznym – s. przekazuje informację mającą związek z obroną dobra wspólnego, nie robi tego dla własnej korzyści ani w imię osobistego interesu; 2. dokonanie zgłoszenia w dobrej wierze (''bona fides'') – s. w momencie raportowania ma uzasadnione przekonanie, że ujawniona przez niego informacja jest prawdziwa, co w toku dalszego śledztwa może znaleźć potwierdzenie lub nie. S. charakteryzuje się tym, że jest to obecny lub były członek organizacji, do której odnoszą się zgłaszane przez niego informacje, oraz że jest to osoba, która sama nie jest uprawniona do podjęcia działań zaradczych wobec wykrytych nieprawidłowości, niezależnie od tego, czy ujawnia przy tym swoją tożsamość oraz czy czyni to z zawodowego obowiązku (jak audytor), czy też nie. S. zgłasza informację do właściwego (upoważnionego) organu zdolnego do zbadania sprawy, wewnątrz lub na zewnątrz organizacji, a jeżeli taki nie istnieje lub jego wiarygodność jest wątpliwa, ujawnia ją bezpośrednio opinii publicznej. Za s. nie uznaje się osoby przekazującej informacje, która zdaje sobie sprawę z ich fałszywości, zdobyła je łamiąc przy tym prawo lub pozostaje zaangażowana w nielegalne praktyki. Po raz pierwszy terminu ''whistleblowing'' użył amerykański adwokat występujący w sprawach konsumentów Ralph Nader w 1972 r., rozumiejąc przez to działanie osób, które w przekonaniu, że interes publiczny jest ważniejszy od partykularnego interesu organizacji, dla której pracują, informują o występowaniu w miejscu pracy korupcji oraz nielegalnych i nieuczciwych praktyk. Termin „sygnalista” wszedł do debaty publicznej oraz obiegu medialnego w Polsce w pierwszej dekadzie XXI w., kiedy wypromowała go koalicja organizacji pozarządowych działających na rzecz przeciwdziałania korupcji. W polskim prawie nie występuje w tym znaczeniu, podobnie jak nie występuje kategoria prawnej gwarancji bezpieczeństwa pracownika z tytułu sygnalizowania. Ustawowa ochrona s. obejmująca zarówno sektor publiczny, jak i prywatny istnieje w wielu innych państwach, m.in. w USA, Wielkiej Brytanii, RPA czy Japonii. Na rzecz zwiększenia ochrony s. działają organizacje międzynarodowe, takie jak ONZ, OECD i Rada Europy. Europejski Trybunał Praw Człowieka w swoim orzecznictwie wypracował kryteria prawne, na podstawie których ocenia, czy pracownikowi ujawniającemu nieprawidłowości przysługuje ochrona (→ [http://encyklopediaap.uw.edu.pl/index.php/System_zgłaszania_nadużyć system zgłaszania nadużyć]) [ [http://encyklopediaap.uw.edu.pl/index.php/Marcin_Waszak M. Waszak] ].
+
'''WHISTLEBLOWER''' (“to blow the whistle” “to raise an alarm”) – employee who reported malpractices or their suspicion in public interest. Speaking out in such cases by w. is defined in the law as the “protected disclosure”. Protection against potential reprisals is usually granted to w. under two essential conditions: (1) making a disclosure in public interest – w. passes information concerning a public good protection, neither for the sake of his/her own gain nor in the name of personal interest; (2) making a disclosure in the good faith (''bona fides'') - while reporting, w. has reasonable belief that disclosed information it true, what during further investigation might be verified positively or not. Characteristic features of w. is his/her actual or former membership in organisation which disclosed information is about and holding position which does not authorize his/her to counteract malpractices by himself/herself, regardless of the fact whether his/her identity is known and whether informing is a part of his/her professional duty (vide auditor) or not. W. reports information to dedicated body which is able to investigate it, inside or outside he/his organisation, or when such body does not exist or its credibility is doubtful, discloses directly to the public opinion. Reporter cannot be considered as w. when he/she is aware of falseness of information, obtained it by breaking the law or keep engaged in illegal practices. The first time a word “whistleblowing” was used by American attorney Ralph Nader specialized in consumers cases in 1972, who understood this term as an activity of people who in belief that public interest is more important than particular interest of organisation for which they work, inform about corruption and illegal and unfair practices in the workplace. Polish equivalent of the term “whistleblower” – “sygnalista” appeared in the public debate and media discourse in Poland in first decade of XXI century, when it has been promoted by coalition of non-governmental organisations against corruption. Polish law does not contain neither legal definition nor legal guarantees of safety dedicated to employees who report their concerns. Statutory whistleblowers protection in both private and public sectors has been introduced in many countries of the world, e.g. in the USA, the United Kingdom, the Republic of South Africa and Japan. International organisations such as the United Nations, the Organisation for Economic Co-operation and Development and the Council of Europe advocate for strengthening whistleblowers’ protection. The European Court of Human Rights in its judgments has developed legal criteria which its judges apply in order to assess whether employee who reported malpractices deserves for protection or not (→ [http://encyklopediaap.uw.edu.pl/index.php/System_zgłaszania_nadużyć whistleblowing scheme]) [ [http://encyklopediaap.uw.edu.pl/index.php/Marcin_Waszak/en M. Waszak] ].
  
'''Literatura''': A. Ploszka, ''Ochrona demaskatorów (whistleblowers) w orzecznictwie ETPCz'', „Europejski Przegląd Sądowy” 2014, nr 4 ■ W. Vandekerckhove, ''Whistleblowing and Organizational Social Responsibility: A Global Assessment'', Burlington 2000 ■ A. Wojciechowska-Nowak, ''Ochrona sygnalistów Polsce. Stan obecny i rekomendacje zmian'', Warszawa 2012.
+
'''Literature''': A. Ploszka, ''Ochrona demaskatorów (whistleblowers) w orzecznictwie ETPCz'', „Europejski Przegląd Sądowy” 2014, nr 4 ■ W. Vandekerckhove, ''Whistleblowing and Organizational Social Responsibility: A Global Assessment'', Burlington 2000 ■ A. Wojciechowska-Nowak, ''Ochrona sygnalistów Polsce. Stan obecny i rekomendacje zmian'', Warszawa 2012.

Aktualna wersja na dzień 18:26, 26 maj 2018

Inne języki:
English • ‎français • ‎polski • ‎русский

WHISTLEBLOWER (“to blow the whistle” – “to raise an alarm”) – employee who reported malpractices or their suspicion in public interest. Speaking out in such cases by w. is defined in the law as the “protected disclosure”. Protection against potential reprisals is usually granted to w. under two essential conditions: (1) making a disclosure in public interest – w. passes information concerning a public good protection, neither for the sake of his/her own gain nor in the name of personal interest; (2) making a disclosure in the good faith (bona fides) - while reporting, w. has reasonable belief that disclosed information it true, what during further investigation might be verified positively or not. Characteristic features of w. is his/her actual or former membership in organisation which disclosed information is about and holding position which does not authorize his/her to counteract malpractices by himself/herself, regardless of the fact whether his/her identity is known and whether informing is a part of his/her professional duty (vide auditor) or not. W. reports information to dedicated body which is able to investigate it, inside or outside he/his organisation, or when such body does not exist or its credibility is doubtful, discloses directly to the public opinion. Reporter cannot be considered as w. when he/she is aware of falseness of information, obtained it by breaking the law or keep engaged in illegal practices. The first time a word “whistleblowing” was used by American attorney Ralph Nader specialized in consumers cases in 1972, who understood this term as an activity of people who in belief that public interest is more important than particular interest of organisation for which they work, inform about corruption and illegal and unfair practices in the workplace. Polish equivalent of the term “whistleblower” – “sygnalista” appeared in the public debate and media discourse in Poland in first decade of XXI century, when it has been promoted by coalition of non-governmental organisations against corruption. Polish law does not contain neither legal definition nor legal guarantees of safety dedicated to employees who report their concerns. Statutory whistleblowers protection in both private and public sectors has been introduced in many countries of the world, e.g. in the USA, the United Kingdom, the Republic of South Africa and Japan. International organisations such as the United Nations, the Organisation for Economic Co-operation and Development and the Council of Europe advocate for strengthening whistleblowers’ protection. The European Court of Human Rights in its judgments has developed legal criteria which its judges apply in order to assess whether employee who reported malpractices deserves for protection or not (→ whistleblowing scheme) [ M. Waszak ].

Literature: A. Ploszka, Ochrona demaskatorów (whistleblowers) w orzecznictwie ETPCz, „Europejski Przegląd Sądowy” 2014, nr 4 ■ W. Vandekerckhove, Whistleblowing and Organizational Social Responsibility: A Global Assessment, Burlington 2000 ■ A. Wojciechowska-Nowak, Ochrona sygnalistów Polsce. Stan obecny i rekomendacje zmian, Warszawa 2012.

Counterliczniki