Trybunał Stanu

TRYBUNAŁ STANU (ang. tribunal of state) – sąd o specjalnych kompetencjach lub o szczególnym znaczeniu; w polskim systemie prawnym powołany do orzekania o odpowiedzialności osób zajmujących najwyższe stanowiska w państwie za naruszenie konstytucji i ustaw szczególnych. Dotyczy to: przedstawicieli władzy wykonawczej (w szczególności prezydenta RP, członków → rady ministrów), prezesa NBP, prezesa NIK, członków KRRiT, a w odniesieniu do prezydenta RP także odpowiedzialności za przestępstwa pospolite i skarbowe. Z kolei wobec członków parlamentu postępowanie może dotyczyć naruszenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, które polega na osiąganiu korzyści majątkowych ze Skarbu Państwa oraz naruszenia zakazu nabywania majątku ze Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego. Przewodniczącym TS z urzędu jest pierwszy prezes Sądu Najwyższego. Członkowie TS są niezależni, podlegają konstytucji i ustawom. O wszczęciu postępowania w większości przypadków decyduje sejm, wobec senatorów – senat, a w odniesieniu do prezydenta RP – Zgromadzenie Narodowe. Jeśli popełniony akt nie stanowi przestępstwa, TS może ukarać osobę fizyczną pozbawieniem jej biernego i czynnego prawa wyborczego (na okres od dwóch do dziesięciu lat) lub zabronić jej zajmowania stanowisk kierowniczych. TS może też orzec jedynie winę oskarżonego. Jeśli popełniony czyn jest przestępstwem, TS nakłada na oskarżonego kary określone przepisami prawa karnego [ M. Kaczorowska ].

Literatura: L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2006 ■ J. Zaleśny, Odpowiedzialność konstytucyjna. Praktyka III RP, Warszawa 2004.