Subwencja

SUBWENCJA – oznacza dwa instrumenty finansowe: subwencje ogólne, przekazywane z budżetu państwa dla jednostek samorządu terytorialnego oraz subwencje przeznaczone na działalność statutową partii politycznych (omówiony zostanie pierwszy rodzaj). Z punktu widzenia samorządu terytorialnego sub. – obok dotacji celowych i dochodów własnych – stanowią jedno z trzech głównych źródeł dochodów jednostek samorządu terytorialnego. Cechą wyróżniającą sub. ogólnej jest jej obligatoryjny, bezzwrotny i nieodpłatny charakter, a także brak konkretnego przeznaczenia przekazywanych środków finansowych. Innymi słowy, jednostka otrzymująca sub. może nią swobodnie dysponować, co odróżnia tę formę transferów z budżetu państwa od dotacji celowych, których przeznaczenie jest z góry określone. Podstawową rolą sub. ogólnej jest finansowanie zadań jednostek samorządu terytorialnego z zakresu oświaty, a ponadto wsparcie jednostek samorządowych słabszych ekonomicznie. System subwencjonowania jednostek samorządu terytorialnego jest bardzo złożony i skomplikowany. Sub. ogólna składa się z części wyrównawczej (zawierającej kwotę podstawową i uzupełniającą), części równoważącej (dla gmin i powiatów) oraz regionalnej (dla województw) oraz największej z nich – części oświatowej. Kwoty przeznaczone dla każdej jednostki samorządu terytorialnego w ramach poszczególnych części sub. ogólnej obliczane są na podstawie algorytmów uwzględniających szereg czynników, takich jak m.in. dochody jednostek samorządu terytorialnego z udziału w podatkach dochodowych, gęstość zaludnienia, stopa bezrobocia, liczba mieszkańców, wydatki z zakresu pomocy społecznej, powierzchnia dróg powiatowych i wojewódzkich, PKB na mieszkańca, typy placówek oświatowych, liczba uczniów itd. Ponadto na podstawie wskaźnika dochodów podatkowych ustalane są kwoty, które najzamożniejsze jednostek samorządu terytorialnego obowiązane są przekazywać do budżetu państwa (→janosikowe). Sub. ogólna stanowi bardzo istotne źródło dochodów jednostek samorządu terytorialnego, a jej wielkość rokrocznie wzrasta. Dla przykładu – w 1999 r. kwota sub. ogólnej przekazana jednostek samorządu terytorialnego wyniosła nieco ponad 22 mld zł, podczas gdy w 2016 r. wartość ta przekroczyła 52 mld zł. Udział sub. w dochodach jednostek samorządu terytorialnego ogółem wynosi ok. 25% [ R. Cieślak ].

Literatura: E. Kornberger-Sokołowska, Decentralizacja finansów publicznych a samodzielność finansowa jednostek samorządu terytorialnego, Warszawa 2001 ■ E. Malinowska-Misiąg, W. Misiąg, Finanse publiczne w Polsce, Warszawa 2006.