Teorie samorządu

TEORIE SAMORZĄDU – próby odpowiedzi na pytania związane z istotą samorządu, takie jak: czym jest samorząd, co stanowi jego istotę, jak kształtują się relacje pomiędzy organami samorządowymi jako organami władzy lokalnej a organami → administracji rządowej, na czym polega specyfika samorządu, jaki jest jego zakres kompetencji. Kolejnym problemem jest także kwestia określenia genezy samorządu. Spór z tym związany doprowadził do ukształtowania się trzech szkół teoretycznych: naturalistycznej, państwowej oraz politycznej t. samorządu terytorialnego. Nie są to jednolite koncepcje, ponieważ pośród ich przedstawicieli, których część można przypisać do różnych nurtów, dochodziło do wielu sporów. W literaturze można spotkać się z opiniami wskazującymi na istnienie także tzw. t. naturalistyczno-państwowej. Choć jest przez niektórych traktowana jako tożsama z teorią państwową, część badaczy traktuje ją jako syntezę t. naturalistycznej i państwowej. Początkowo spór o istotę samorządu toczył się głównie w łonie przedstawicieli nauk prawnych. Z czasem dochodzić do głosu zaczęli badacze z innych dziedzin: socjologii, ekonomii czy politologii, co pozwoliło włączyć do dyskusji o samorządzie terytorialnym takie koncepcje, jak: lokalizm, teoria racjonalnego oraz publicznego wyboru czy koncepcja podwójnego państwa [ M. Jęczarek ].

Literatura: A. Bosiacki, Od naturalizmu do etatyzmu: doktryny samorządu terytorialnego Drugiej Rzeczypospolitej 1918–1939, Warszawa 2006 ■ G. Stoker, Teoria samorządu i polityki lokalnej, [w:] Wartości podstawowe samorządu terytorialnego i demokracji lokalnej, red. P. Swianiewicz, Warszawa 1997 ■ S. Wójcik, Samorząd terytorialny w Polsce w XX wieku: myśl samorządowa, historia i współczesność, Lublin 2007.