Rozwój regionalny

ROZWÓJ REGIONALNY – jest to rozwój społeczno-gospodarczy → regionu będący złożonym procesem zmian w zakresie wzajemnie powiązanych elementów społeczno-ekonomicznych odnoszących się do regionu, takich jak: potencjał gospodarczy, struktura gospodarcza, środowisko przyrodnicze, zagospodarowanie infrastrukturalne i przestrzenne, ład przestrzenny, poziom życia mieszkańców. R.r. wiąże się ze wzrostem potencjału gospodarczego regionu, pociągającym za sobą trwałą poprawę standardu życia jego mieszkańców i wzrost jego konkurencyjności. W Polsce pierwszy akt ustawodawczy regulujący tę sferę polityki państwa uchwalono w 2000 r., ustawa regulowała zasady i formy wspierania r.r. oraz zasady współdziałania w tym zakresie rady ministrów i organów administracji rządowej z samorządem terytorialnym. Akty prawne, które ją zastąpiły, to ustawa z 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju oraz ustawa z 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Mimo uchylenia tej pierwszej ustawy z 2000 r. warto przetoczyć wskazane w niej cele r.r. i zadania podejmowane w tym zakresie, gdyż ich szczegółowe wyliczenie (znacznie szersze aniżeli na gruncie obowiązującej ustawy z 2006 r.) wywarło istotny wpływ na sposób myślenia o konkurencyjności regionów i kryteriach jej oceniania. Zgodnie z ówczesnymi zapisami r.r. ma na celu: rozwój poszczególnych obszarów kraju, poprawę jakości życia i warunków życia mieszkańców oraz poziomu zaspokojenia potrzeb wspólnot samorządowych; stworzenie warunków do podnoszenia konkurencyjności wspólnot samorządowych; wyrównanie różnic w poziomie poszczególnych obszarów kraju oraz wyrównanie szans obywateli państwa bez względu na miejsce zamieszkania, a także zmniejszenie zacofania obszarów słabo rozwiniętych i mających najmniej korzystne warunki rozwoju. Wspieranie r.r. powinno uwzględniać wymogi związane ze wzmocnieniem spójności gospodarczej i integralności terytorialnej, potrzeby obronności i bezpieczeństwa oraz wymogi ochrony dziedzictwa kulturowego i dóbr kultury. Z kolei do zadań r.r. zaliczono w pierwszej kolejności rozwój przedsiębiorczości małych i średnich przedsiębiorstw oraz innowacji gospodarczych, a także transfer technologii. Ponadto do zadań r.r. włączono: restrukturyzację wybranych dziedzin usług publicznych oraz gospodarki lokalnej i regionalnej opierających się na zasadach zrównoważonego rozwoju; tworzenie nowych i stałych miejsc pracy; inwestycje w zakresie infrastruktury technicznej i transportowej poprawiające warunki realizacji inwestycji gospodarczych; przedsięwzięcia w zakresie edukacji, inwestycji oświatowych i edukacji dorosłych; przedsięwzięcia z zakresu kultury regionalnej i lokalnej będących składnikami kultury narodowej oraz ochrony dziedzictwa. W tych zadaniach mieszą się także inwestycje poprawiające stan środowiska, rozwój instytucji działających na rzecz pobudzania aktywności i wspomagania działań samorządowych wspólnot regionalnych i lokalnych. Ówczesne postrzeganie polityki r.r. oznaczało głównie dystrybucję środków przez państwo w celu zmniejszenia dysproporcji społeczno-ekonomicznych między regionami, a podmiotami odpowiedzialnymi był minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego oraz Rada Polityki Regionalnej Państwa. Niewielką rolę w tym względzie odgrywały jednostki samorządu terytorialnego, które były swoistymi „odbiorcami” działań. Tym, co różni obowiązującą ustawę z 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju od aktu prawnego z 2000 r. jest kwestia podejścia – polityka rozwoju dotyczy trzech wymiarów działań: w skali kraju, w wymiarze regionalnym oraz lokalnym. R.r. jest zatem elementem kompleksowej polityki rozwoju, rozumianej jako zespół wzajemnie powiązanych działań podejmowanych i realizowanych w celu zapewnienia trwałego i zrównoważonego rozwoju kraju, spójności społeczno-gospodarczej, regionalnej i przestrzennej, podnoszenia konkurencyjności gospodarki oraz tworzenia nowych miejsc pracy w skali krajowej, regionalnej lub lokalnej. Stosownie do tego rada ministrów odpowiedzialna jest za politykę rozwoju kraju, samorząd województwa za politykę r.r., a powiaty i gminy prowadzą politykę rozwoju lokalnego. Celami polityki rozwoju są: trwały i zrównoważony rozwój (kraju, regionu, poziomu lokalnego), spójność społeczno-gospodarcza, konkurencyjność gospodarki oraz stworzenie nowych miejsc pracy. Wskazane wyżej podmioty prowadzą politykę rozwoju przez strategie rozwoju, programy operacyjne oraz dokumenty programowe. (→ polityka regionalna; regionalny program operacyjny; strategia rozwoju województwa; rozwój lokalny) [M. Balcerek-Kosiarz]

Literatura: M. Balcerek-Kosiarz, Rola samorządu w sferze podnoszenia konkurencyjności regionów w Polsce i Niemczech, Warszawa 2018 ■ T. Kudłacz, Programowanie rozwoju regionalnego, Warszawa 1999 ■ K. Wlaźlak, Rozwój regionalny jako zadanie administracji publicznej, Warszawa 2010.