Polityka repatriacyjna

POLITYKA REPATRIACYJNA – jest to zorganizowana działalność organów państwa (centralnych i samorządowych), jak również organizacji pozarządowych, obejmująca przyjazdy i pobyty repatriantów; jest także działaniem mającym na celu uprzywilejowany tryb nabycia obywatelstwa. P.r. realizowana jest na podstawie przepisów określających zasady przyjazdu i pobytu repatriantów na terytorium danego państwa. P.r. jest elementem → polityki imigracyjnej. Jest skutkiem zmian terytorialnych (np. dekolonizacja, zmiana przebiegu granic), politycznych (ewakuacja przed prześladowaniem) lub gospodarczych (zapotrzebowanie na rynku pracy). Cele p.r. koncentrują się na: 1. umożliwieniu rodakom powrotu do ojczyzny; 2. uzyskaniu pożądanej struktury ludności w danej jednostce administracyjnej. Obecnie na obszarze Unii Europejskiej p.r. jest realizowana przez poszczególne państwa, przy czym w przypadku Polski, ze względu na zmiany demograficzne wśród zagranicznych rodaków, traci na znaczeniu wobec łagodniejszej formy związania z krajem przyjmującym, bez uzyskania obywatelstwa (np. Karta Polaka). P.r. realizowana przez samorządy lokalne obejmuje działania w kompetencjach władz poszczególnych jednostek samorządowych (głównie gmin) mające na celu ograniczenie lub zachętę do osiedlenia się i pobytu na ich obszarze repatriantów. Obejmuje aktywne wspieranie w poszukiwaniu zatrudnienia, umożliwienie uzyskania wykształcenia na różnych szczeblach, zapewnienie bezpieczeństwa, politykę mieszkaniową, zaspokojenie potrzeb materialnych i ochronę zdrowia. P.r. realizowana przez organizacje pozarządowe polega głównie na działaniach skierowanych do społeczeństwa przyjmującego oraz repatriantów. Do społeczeństwa przyjmującego kierowane są akcje informacyjne na temat repatriantów, natomiast wobec repatriantów prowadzone są działania mające na celu wsparcie procesów adaptacji i integracji w kraju przyjmującym. W Polsce i pozostałych państwach członkowskich UE p.r. nie ma wymiaru sporu aksjologicznego. Istnieje wyraźna różnica w p.r. realizowanej w zachodniej i wschodniej części UE. P.r. w zachodniej części UE (np. Francja, Hiszpania, Portugalia, Wielka Brytania) była prowadzona głównie w powojennym okresie dekolonializacji powodującej masowe wyjazdy ludności europejskiej. We wschodniej części UE (np. Polska, Węgry, Rumunia) p.r. jest wynikiem powojennych zmian terytorialnych (masowe przesiedlenia w okresie powojennym) i różnic w poziomie życia pomiędzy państwami we wschodniej części kontynentu europejskiego (ograniczone przesiedlenia po 1989 r.). [P. Hut]

Literatura: P. Hut, Warunki życia i proces adaptacji repatriantów w Polsce w latach 1992–2000, Warszawa 2002 ■ P. Hut, Polska wobec Polaków w przestrzeni poradzieckiej. Od solidaryzmu etnicznego do obowiązku administracyjnego, Warszawa 2014 ■ P. Hut, Migracja i pojęcia pokrewne [w:] W kręgu pojęć i zagadnień współczesnej polityki społecznej, red. B. Rysz-Kowalczyk, B. Szatur-Jaworska, Warszawa 2016.