Europejska Karta Samorządu Lokalnego

EUROPEJSKA KARTA SAMORZĄDU LOKALNEGO (EKSL) – stanowi swoisty wzorzec ustroju samorządu terytorialnego państw członkowskich Rady Europy, została przyjęta 15 października 1985 r. w Strasburgu przez Stałą Konferencję Gmin i Regionów Europy przy Radzie Europy. Dokument wszedł w życie 1 września 1988 r. EKSL została przyjęta we wszystkich 47 krajach zrzeszonych w RE. Polska ratyfikowała ją w 1993 r. Jednym z doniosłych skutków powstania EKSL było zawarcie w niej definicji samorządu lokalnego: „Przez samorząd lokalny rozumie się prawo i rzeczywistą zdolność wspólnot lokalnych do regulowania i zarządzania, w ramach prawa, na ich własną odpowiedzialność i na rzecz ich ludności, istotną częścią spraw publicznych”. Należy podkreślić, że owa definicja rozumie samorząd lokalny zarówno w kategoriach formalnych („prawo”), jak i materialnych („rzeczywista zdolność”). EKSL traktuje prawo gmin do samorządu jako prawo podstawowe. Preambuła EKSL wyraża przekonanie, że → wspólnoty lokalne stanowią jedną z podwalin systemu demokratycznego. W dokumencie tym zwraca się także uwagę, iż prawo obywateli do uczestniczenia w zarządzaniu sprawami publicznymi stanowi część demokratycznych zasad, wspólnych wszystkim państwom-członkom RE i może być najpełniej realizowane na szczeblu lokalnym. Stąd zaakcentowana w preambule EKSL potrzeba ochrony niezależności samorządu, jego umacniania, a także budowania ustrojów państw opartych na zasadzie decentralizacji władzy. Twórcy EKSL dostrzegali potrzebę umocowania autonomii samorządu w systemach prawnych państw-członków w sposób możliwie najbardziej doniosły. Stąd zawarta w dokumencie regulacja, że podmiotowość samorządu lokalnego powinna być uznana, o ile to możliwe, przez konstytucje [ S. Mazur ].

Literatura: European Charter of Local Self-Government and Explanatory Report, Council of Europe 2010 ■ C.M.G. Himsworth, The European Charter of Local Self-Government: A Treaty for Local Democracy, Edinburgh. 2015