Encyklopedia Administracji Publicznej MW Pivot Skin

NADZÓR NAD SAMORZĄDEM TERYTORIALNYM – stanowi jedną z działalności kontrolnych ze strony państwa nad samorządem lokalnym i regionalnym. Od czynności kontrolnych n. odróżnia się uprawnieniami władczymi – możliwością uchylenia aktu prawnego ustanowionego przez organ nadzorowany oraz rozwiązania organu nadzorowanego w przypadku notorycznego naruszania konstytucji lub ustaw. Podstawowym kryterium nadzorczym nad działalnością władz samorządowych jest legalność – czyli zgodność działania administracji samorządowej z obowiązującym prawem. Nadzór sprawują: → prezes rady ministrów, → wojewodowie oraz → regionalne izby obrachunkowe (r.i.o.). Dwa pierwsze organy sprawują nadzór ogólny, natomiast r.i.o. są organami nadzoru fachowego (lub specjalistycznego). Prezes rady ministrów nie ma kompetencji do rozwiązania organu stanowiącego samorządu terytorialnego w przypadku naruszania przez niego porządku prawnego i musi w przedmiotowej sprawie skierować stosowne wystąpienie do sejmu. Podstawowe rodzaje n.: 1. sprawowany w stosunku do aktów prawa miejscowego oraz 2. w odniesieniu do organów jednostek samorządu terytorialnego. Pierwszy rodzaj n. jest sprawowany przez wojewodów i r.i.o., środkami n. w tym zakresie są: wstrzymanie wykonania aktu prawa miejscowego; uchylenie aktu prawa miejscowego w części lub w całości oraz stwierdzenie nieistotnego błędu prawnego w akcie prawa miejscowego. Drugi rodzaj czynności wykonują prezes rady ministrów oraz wojewodowie, przysługują im środki prawne: odwołanie wójta, burmistrza i prezydenta miasta; rozwiązanie zarządu powiatu lub zarządu województwa; rozwiązanie organu stanowiącego samorządu terytorialnego; ustanowienie → zarządu komisarycznego (→komisarz rządowy) [ J. Wojnicki ].

Literatura: B. Dolnicki, Nadzór nad samorządem terytorialnym, Katowice 1993 ■ H. Izdebski, Samorząd terytorialny: podstawy ustroju i działalności, Warszawa 2014 ■ J. Storczyński, Nadzór regionalnej izby obrachunkowej nad samorządem terytorialnym, Bydgoszcz 2006.