Encyklopedia Administracji Publicznej MW Pivot Skin

OCHRONA GRANIC – jedną z podstawowych cech państwa jest terytorium, na którym ludność realizuje swoje potrzeby społeczne i ekonomiczne. Rolą państwa jest zapewnienie realizacji tych potrzeb. Stosunek państwa do jego terytorium określa się mianem suwerenności lub zwierzchnictwa terytorialnego. Granica państwowa (gr.p.) ma charakter wielowymiarowy. Rozgranicza obszar lądowy oraz przestrzeń powietrzną, wody i wnętrze ziemi. Przebieg gr.p. na lądzie oraz rozgraniczenia morskich wód wewnętrznych i morza terytorialnego z państwami sąsiednimi są określone w umowach międzynarodowych, zawartych przez Rzeczpospolitą Polską. Ze względu na członkostwo w Unii Europejskiej możemy wyróżnić granice wewnętrzne ( z państwami członkowskimi) oraz granice zewnętrzne (z pozostałymi państwami). Ogółem gr.p. RP wynosi 3511 km, w tym: z Czechami – 796 km, ze Słowacją – 541 km, z Ukrainą – 535 km, z Niemcami – 467 km, z Białorusią – 418 km, z Rosją – 210 km, z Litwą – 104 km, morska – 440 km (jest to długość odcinków rozgraniczających obszar morza terytorialnego z Niemcami i Rosją oraz linii, której każdy punkt jest oddalony o 12 mil morskich [22,224 km] od morskiej linii brzegowej, a w Zatoce Gdańskiej – od linii podstawowej morza terytorialnego; długość linii brzegowej wynosi 770 km razem z Zalewem Szczecińskim i Zalewem Wiślanym). Za ochronę granicy państwowej są odpowiedzialni: minister właściwy do spraw wewnętrznych – gr. lądowej i morskiej oraz kontroli ruchu granicznego oraz minister właściwy do spraw obrony narodowej – w przestrzeni powietrznej. Główną rolę w realizacji funkcji ochrony granic spełnia utworzona w 1991 r. Straż Graniczna RP (SG), której powierzono realizację następujących zadań: 1. ochrona gr.p.; 2. organizowanie i dokonywanie kontroli ruchu granicznego; 3. wydawanie zezwoleń na przekraczanie gr.p., w tym wiz; 4. rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców, w zakresie właściwości SG, a w szczególności: a. przestępstw i wykroczeń dotyczących zgodności przekraczania gr.p. z przepisami, związanych z jej oznakowaniem oraz dotyczących wiarygodności dokumentów uprawniających do przekraczania gr.p.; b. niektórych przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych; c. przestępstw i wykroczeń pozostających w związku z przekraczaniem gr.p. lub przemieszczaniem przez nią towarów oraz wyrobów akcyzowych podlegających obowiązkowi oznaczania znakami akcyzy, jak również przedmiotów określonych w przepisach o broni i amunicji, o materiałach wybuchowych, o ochronie dóbr kultury, o narodowym zasobie archiwalnym, o przeciwdziałaniu narkomanii oraz o ewidencji ludności i dowodach osobistych; d. przestępstw i wykroczeń określonych w ustawie o cudzoziemcach oraz ustawie o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP; e. przestępstw przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu oraz przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, pozostających w związku z wykonywaniem komunikacji lotniczej; 5. zapewnienie bezpieczeństwa w komunikacji międzynarodowej i porządku publicznego w zasięgu terytorialnym przejścia granicznego, a w zakresie właściwości SG – także w strefie nadgranicznej; 6. osadzanie i utrzymywanie znaków granicznych na lądzie, 7. ochrona nienaruszalności znaków i urządzeń służących do ochrony gr.p.; 8. gromadzenie i przetwarzanie informacji z zakresu ochrony gr.p. i kontroli ruchu granicznego oraz udostępnianie ich właściwym organom państwowym; 9. ochrona gr.p. w przestrzeni powietrznej RP przez prowadzenie obserwacji statków powietrznych i obiektów latających, przelatujących przez gr.p. na małych wysokościach, oraz informowanie o tych przelotach właściwych jednostek Sił Powietrznych Sił Zbrojnych RP. W celu rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw i wykroczeń funkcjonariusze SG pełniący służbę graniczną prowadzą działania graniczne, wykonują czynności operacyjno-rozpoznawcze i administracyjno-porządkowe. Udział w ochronie gr.p. mają udział inne podmioty administracji publicznej: wojewodowie, jednostki terenowe Policji, Dowódca Operacyjny Rodzajów Sił Zbrojnych przy pomocy organu dowodzenia obroną powietrzną oraz Służba Celno-Skarbowa. Natomiast w zakresie ochrony zewnętrznych granic Unii Europejskiej, która na lądzie ma długość ok. 1163 km i jest w Europie jednym z najdłuższych odcinków o tym charakterze strzeżonym przez państwo członkowskie UE, SG współpracuje z Europejską Agencją Zarządzania Współpracą Operacyjną na Zewnętrznych Granicach Państw Członkowskich Unii Europejskiej. [A. Misiuk]

Literatura: A. Maksimczuk, L. Sidorowicz, Ochrona granic i obsługa ruchu granicznego, Warszawa 2007.