Sejm

SEJM – izba niższa polskiego parlamentu, sprawuje razem z senatem władzę ustawodawczą w Rzeczypospolitej Polskiej. Składa się z 460 posłów, wybory do s. są powszechne, równe, bezpośrednie i proporcjonalne oraz odbywają się w głosowaniu tajnym. S. jest wybierany na czteroletnią kadencję, ale konstytucja dopuszcza skrócenie kadencji (z zastosowaniem dwóch procedur). Kandydatów na posłów mogą zgłaszać partie polityczne oraz wyborcy. Do s. może być wybrany obywatel polski mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 21 lat. Ważność wyborów do s. stwierdza Sąd Najwyższy. S. obraduje na posiedzeniach, które są jawne, ale s. może uchylić tajność obrad. Wybiera ze swego grona marszałka s. i wicemarszałków. Powołuje komisje stałe, może powoływać komisje nadzwyczajne oraz komisje śledcze do zbadania konkretnej sprawy. Sprawuje kontrolę nad działalnością organu wykonawczego → rady ministrów. S. decyduje w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej o stanie wojny i o zawarciu pokoju. Uczestniczy w procesie ustawodawczym, inicjatywa ustawodawcza przysługuje m.in. posłom. S. rozpatruje projekt ustawy w trzech czytaniach, uchwala ustawy zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Ustawę uchwaloną przez s. marszałek przekazuje senatowi, który może ją przyjąć bez zmian, uchwalić poprawki albo uchwalić odrzucenie jej w całości. W dwóch ostatnich przypadkach s. musi odrzucić uchwałę senatu bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczy posłów. Uchwaloną ustawę marszałek s. przedstawia do podpisu prezydentowi RP. Prezydent RP może ustawę podpisać, może wystąpić z wnioskiem do → Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności aktu z konstytucją albo może odmówić podpisu i zwrócić ustawę do s. do ponownego rozpatrzenia (tzw. weto ustawodawcze). Wówczas ponowne uchwalenie ustawy przez s. wymaga większości 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Prezydent na podjęcie decyzji co do jednej z trzech możliwości ma 21 dni (7 dni w przypadku ustaw pilnych i ustawy budżetowej); po podpisaniu ustawy zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw RP. S. podejmuje również uchwały zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. S. ma prawo zarządzić referendum ogólnokrajowe, decyzje w tej sprawie podejmuje bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. S. przysługuje funkcja kreacyjna, która polega na powoływaniu i odwoływaniu innych organów konstytucyjnych państwa (samodzielnie lub za zgodą senatu) lub osób wchodzących w skład tych organów oraz na egzekwowaniu ich odpowiedzialności (przykłady to: członkowie rady ministrów, Trybunału Konstytucyjnego czy Trybunału Stanu, prezes Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznik Praw Obywatelskich czy Rzecznik Praw Dziecka). W przypadkach określonych w konstytucji sejm i senat, obradując wspólnie pod przewodnictwem marszałka s. lub w jego zastępstwie marszałka senatu, działają jako Zgromadzenie Narodowe [ I. Malinowska ].

Literatura: L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2016.