Organ stanowiący i kontrolny samorządu terytorialnego

ORGAN STANOWIĄCY I KONTROLNY SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO – konstytucyjne i ustawowe określenie rady gminy, rady powiatu oraz sejmiku województwa, ciał działających w trzech podstawowych rodzajach jednostek: samorządu lokalnego (gmina, powiat) oraz samorządu regionalnego (województwo samorządowe). Nazwa została wprowadzona do polskiego ustawodawstwa w II RP na mocy ustawy scaleniowej z marca 1933 r. W skład o.s.k. wchodzą radni. W gminie o statusie miasta oficjalna nazwa organu to rada miejska/rada miasta. O.s.k. pochodzi z samorządowych wyborów powszechnych, równych, bezpośrednich odbywających się w głosowaniu tajnym. Kadencja o.s.k. trwa pięć lat, począwszy od dnia elekcji. Nazwa organu samorządu wskazuje na podstawowe zadania – stanowienie aktów prawa miejscowego oraz sprawowanie nadzoru nad organem wykonawczym (wójtem/burmistrzem/prezydentem miasta czy zarządem). Funkcje kontrolne wyrażają się np. w udzielaniu → absolutorium za wykonanie budżetu, prawie do żądania informacji i sprawozdań z bieżącej działalności, składaniu przez radnych zapytań i → interpelacji. O.s.k. ma kompetencje do odwołania organu wykonawczego: w przypadku gminy jest to zainicjowanie przeprowadzenia referendum odwoławczego, w przypadku powiatu i samorządowego województwa – bezpośrednia procedura odwoławcza zainicjowana na sesji przez radnych. Pracami o.s.k. kieruje przewodniczący, przy współpracy zastępców: w gminie i samorządowym województwie – od jednego do trzech, w powiecie – od jednego do dwóch. Przewodniczący rady/sejmiku w związku z realizacją swoich obowiązków może wydawać polecenia służbowe pracownikom urzędu jednostki samorządowej, wykonującym zadania związane z funkcjonowaniem rady/sejmiku, tym samym ma możliwość wykonywania wobec nich uprawnień zwierzchnika służbowego. Radni pracują na posiedzeniach: plenarnych rady/sejmiku oraz merytorycznych komisji. Posiedzenia o.s.k. zwołuje przewodniczący z własnej inicjatywy, nie rzadziej niż raz na kwartał. Posiedzenie nadzwyczajne może być wnioskowane przez: w gminie wójta/burmistrza/prezydenta miasta bądź grupę co najmniej 1/4 ustawowego składu rady; w powiecie – zarząd powiatu, starostę bądź grupę co najmniej 1/4 ustawowego składu rady; w samorządowym województwie – zarząd województwa bądź grupę co najmniej 1/4 ustawowego składu sejmiku. Obrady posiedzeń o.s.k. są transmitowane i utrwalane za pomocą urządzeń rejestrujących obraz i dźwięk, a nagrania udostępniane na stronach internetowych jednostki samorządowej. (→ radny; prawo miejscowe; komisje samorządowych organów stanowiących i kontrolnych; organ wykonawczy samorządu terytorialnego). [ J. Wojnicki ].

Literatura: E. Nowacka, Władza samorządu lokalnego, Warszawa 2012 ■ A.K. Piasecki, Samorząd terytorialny i wspólnoty lokalne, Warszawa 2009 ■ E. Zieliński, Administracja rządowa i samorządowa w Polsce, Warszawa 2013.