Europejska Karta Samorządu Regionalnego

EUROPEJSKA KARTA SAMORZĄDU REGIONALNEGO (EKSR) – swoista konstytucja regionów europejskich określająca ich status, sposób zorganizowania i działania. Została przyjęta na IV sesji Kongresu Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy 3–5 czerwca 1997 r. w Strasburgu. EKSR określa reguły ustrojowe samorządowych władz regionalnych, ich cele oraz mechanizmy działania. Do najważniejszych zapisów w niej ujętych zaliczyć należy te dotyczące zadań związanych z następującymi sferami: zacieśnianiem współpracy pomiędzy państwami członkowskimi w celu urzeczywistnienia zasad poszanowania praw człowieka i demokracji; realizacją prawa obywateli do uczestnictwa w kierowaniu sprawami publicznymi; realizacją zasady subsydiarności oraz działania na rzecz budowania pozycji regionu jako zasadniczego elementu państwa w systemie demokracji terytorialnej i zaspokajania potrzeb obywateli. Zasadniczym celem EKSR jest poszukiwanie wspólnych elementów regionalnych istniejących w różnych państwach, z jednoczesnym zachowaniem różnic dotyczących szczegółowych rozwiązań ustrojowych. → Region został uznany za szczebel władzy, w odniesieniu do którego powinna zostać zastosowana zasada subsydiarności, z jednoczesną ochroną samorządności lokalnej. Dlatego też EKSR bezpośrednio odwołuje się do → Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego i wyraźnie podkreśla wzajemnie uzupełnianie się obu aktów. Jako podstawę EKSR uznaje zasadę samorządności regionalnej, która powinna być uznawana w konstytucjach państw w możliwie najszerszym zakresie. W EKSR zawarta została definicja samorządu regionalnego: „Samorząd regionalny oznacza prawo i zdolność największych terytorialnych jednostek władzy w obrębie każdego państwa, mających wybieralne organy, administracyjnie umieszczonych między rządem centralnym i samorządem lokalnym, i posiadających prerogatywy, albo wynikające z samoorganizacji, albo typu zwykle przypisywanego rządowi centralnemu, do zarządzania na własną odpowiedzialność i w interesie mieszkańców zasadniczą częścią spraw publicznych, zgodnie z zasadą subsydiarności” (→ subsydiaryzm) [ S. Mazur ].

Literatura: B. Dolnicki, Samorząd terytorialny, Warszawa 2016 ■ I. Pietrzyk, Polityka regionalna Unii Europejskiej i regiony w państwach członkowskich, Warszawa 2000.