Prezes Rady Ministrów

PREZES RADY MINISTRÓW (ang. prime minister; fr. premier – pierwszy) – konstytucyjny organ władzy wykonawczej w Rzeczypospolitej Polskiej, stoi na czele → Rady Ministrów (r.min.; rządu), odpowiada za działania całego zespołu, a niekiedy również za działania indywidualnych członków. Jest najważniejszy w całym rządzie (primus inter pares). W zależności od kraju różnie nazywany, np. w Wielkiej Brytanii – prime minister, we Francji – le premier ministre; w Polsce – prezes rady ministrów (premier); w Niemczech – kanclerz, w Irlandii – taoiseach. P.r.min. może być przywódcą rządu jednopartyjnego, a jednocześnie partii mającej większość w parlamencie, może też przewodzić koalicji dwóch lub więcej partii politycznych. Nie zawsze szef r.min. przewodzi rządowi/gabinetowi mającemu poparcie większości – wówczas mówi się o rządzie mniejszościowym. W systemach prezydenckich to prezydent jest jednocześnie szefem rządu i całej władzy wykonawczej. W ramach systemu rządów parlamentarno-gabinetowych formalnie dualistyczna władza wykonawcza dzielona jest między rząd, ze stojącym na jego czele p.r.min. , i głowę państwa. P.r.min. rządzi za sprawą większości w parlamencie i przy jej wsparciu. W Polsce p.r.min. desygnuje, a następnie powołuje prezydent RP. P.r.min. reprezentuje rząd oraz kieruje jego pracami. W celu realizacji delegacji ustawowych wydaje rozporządzenia, a także zarządzenia mające charakter wewnętrzny, wydawane tylko na podstawie ustawy. Zapewnia wykonanie polityki r.min. i określa sposoby jej wykonywania, a także koordynuje i kontroluje pracę jej członków. Sprawuje nadzór (co do zgodności działania z prawem) nad samorządem terytorialnym, jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej oraz zwierzchnikiem korpusu → służby cywilnej. Premier może zwrócić się do sejmu o wyrażenie rządowi wotum zaufania. Może złożyć wniosek do prezydenta RP o dokonanie zmian w składzie rządu. P.r.min. składa dymisję rządu na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego sejmu. Składa dymisję rządu również w razie: nieuchwalenia przez sejm wotum zaufania dla r.min., wyrażenia r.min. → wotum nieufności oraz złożonej przez siebie rezygnacji [ I. Malinowska, M. Kaczorowska ].

Literatura: L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2016 ■ S. Patyra, Prawnoustrojowy status Prezesa Rady Ministrów w świetle Konstytucji z 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2002 ■ The presidentialization of politics: A comparative study of modern democracies, red. T. Poguntke, P. Webb, Oxford 2005.