Rozwiązanie organu stanowiącego

ROZWIĄZANIE ORGANU STANOWIĄCEGO – sposób zakończenia → kadencja organu przedstawicielskiego (stanowiącego, prawodawczo-kontrolnego). Kadencja może zakończyć się po upływie okresu przewidzianego prawem (co jest standardowym zakończeniem pełnomocnictw organu, np. po pięciu latach) lub na skutek jej przerwania w sytuacjach przewidzianych przez prawo i na skutek działań podmiotów przez prawo upoważnionych. Konstytucja RP przewiduje możliwość wcześniejszego zakończenia kadencji sejmu (instytucja skrócenia kadencji). Sytuacja taka może nastąpić w wyniku działania bądź samej izby (uchwała podjęta większością 2/3 głosów ustawowej liczby posłów), bądź prezydenta RP (w przypadku: nieuchwalenia przez parlament ustawy budżetowej w określonym terminie czy niemożności powołania rady ministrów cieszącej się zaufaniem izby poselskiej). Skrócenie kadencji sejmu oznacza jednocześnie skrócenie kadencji senatu. Konstytucja stanowi również o możliwości decydowania przez członków wspólnoty samorządowej – w referendum lokalnym → referendum – o sprawach dotyczących tej wspólnoty, w tym o odwołaniu pochodzącego z wyborów bezpośrednich organu samorządu terytorialnego. Do 2002 r. możliwe było jedynie odwołanie organu stanowiącego w gminie, gdyż organ wykonawczy (zarząd z wójtem/burmistrzem/prezydentem miasta na czele) nie pochodził z wyborów bezpośrednich. O odwołaniu organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego przed upływem kadencji można rozstrzygnąć jedynie w referendum przeprowadzonym na wniosek mieszkańców (co najmniej 10% uprawnionych do głosowania mieszkańców gminy lub powiatu, a w przypadku województw – co najmniej 5%). Od 2006 r. obowiązuje zasada, że skuteczność głosowania nad odwołaniem organu (recall) uzależnione jest od faktu wzięcia udziału w głosowaniu nie mniej niż 3/5 liczby biorących udział w wyborze odwoływanego organu (do tego czasu – frekwencja na minimalnym poziomie 30%). Taka decyzja dotycząca jednostki samorządu terytorialnego może również nastąpić z powodu powtarzających się naruszeń konstytucji lub ustaw – wówczas prezes rady ministrów stosuje środek nadzoru w postaci wniosku do sejmu o rozwiązanie organu samorządu terytorialnego. W przypadku rozwiązania rady gminy organ wykonawczy działa nadal, a w przypadku rozwiązania rady powiatu i sejmiku województwa – odwołaniu podlega również zarząd [ T. Słomka ].

Literatura: M. Rachwał, Demokracja bezpośrednia w procesie kształtowania się społeczeństwa obywatelskiego w Polsce, Warszawa 2010 ■ T. Włodek, Instytucja rozwiązania parlamentu w polskim prawie konstytucyjnym, Warszawa 2009.